Enbiyâ-nâme (İnceleme-metin-dizin-tıpkınasım)

Abstract

Bu çalışmada, İstanbul Arkeoloji Müzesi Yazmalar Bölümünde bulunan Enbiyânâme adlı eser transkribe edilmiştir. Kısas-ı enbiyâ türü, kaynağını kutsal kitaplardanalan bir türdür. Eserin elimizdeki bu nüshası eksik ve dağınıktır. Bu çeviri yazıçalışması ile söz konusu dağınıklık giderilmeye çalışılmıştır. Eserin içindeki Arapça veFarsça kısımlar da transkribe edilerek Türkçe karşılıkları verilmiştir. Bunlarla birlikteEnbiyâ-nâme mesnevisinin edebiyat ve dil incelemesi de yapılmıştır. Ek olarak sözlükve dizin de hazırlanmıştır. Bu eser, mevcut bilgilerimize göre elimizdeki Türkçe yazılmış manzum kısas-ıenbiyaların en eskisidir. 13. veya 14. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen eser, EskiTürkiye Türkçesinin özelliklerini barındırmaktadır. Yazarı ve müstensihi bilinmeyeneser, 6580 beyitlik, divanî kırması hatla yazılmış bir mesnevidir. Eserde büyükçoğunluğu ayetlerden oluşan 313 başlık vardır. Bu ayetler, manzum olarak Eski TürkiyeTürkçesine çok iyi bir şekilde çevrilmişlerdir. Eser bu yönüyle kısmî bir manzummeal/tefsir örneği olarak da kabul edilebilir. Eğitici-öğretici, dinî bir eser olan Enbiyânâme'de tamamına yakını peygamber olan 37 şahsın kıssaları anlatılmaktadır.Eser -metindeki arkaik kelimelerin çokluğundan dolayı- Türk dili, Türk dilitarihi, Türk edebiyatı, Türk edebiyatı tarihi, İslamî edebiyat ve peygamberler tarihi gibialanlarda çalışan bilim insanları için oldukça kıymetli malzemeler içermektedir. Bunedenle Türk kültürü bakımından önemli bir eser olduğu düşünülmektedir.Anahtar kelimeler: Enbiyâ-nâme, kısas-ı enbiya, mesnevi, peygamber, ayet.

In this study, the work called Enbiyâ-nâme in the Manuscripts Department of theIstanbul Archeology Museum has been transcribed. The qisas-i anbiya is a genre thattakes its source from the holy books. This copy of the work is incomplete and scattered.With this transcribing study, the mentioned mess has been tried to be eliminated. TheArabic and Persian parts of the work have also been transcribed and their meanings inTurkish have been given. In addition to these, literate and language analysis of theEnbiyâ-nâme masnavi has also been made. In addition, a glossary and an index havealso been prepared.According to our current knowledge, this work is the oldest of the verse qisas-ıanbiyas written in Turkish. The work, which is estimated to have been written in the13th or 14th century, contains the characteristics of Old Turkiye Turkish. The work,whose author and copyist is unknown, is a masnavi of 6580 couplets, written in divaniaslope calligraphy. There are 313 titles in the work, most of which consist of verses.These verses have been translated into Old Turkiye Turkish very well in verse. In thisrespect, the work can also be considered as a partial verse translation/tafsir example. InEnbiyâ-nâme, which is an educational and religious work, the tales of 37 people, almostall of whom were prophets, are told.Due to the abundance of archaic words in the text, the work contains veryvaluable materials for scientists working in sciences such as the Turkish language, thehistory of the Turkish language, Turkish literature, the history of Turkish literature,Islamic literature and the history of the prophets. Therefor, it is thought to be animportant work in terms of Turkish culture.Key words: Enbiyâ-nâme, qisas-i anbiya, masnavi, prophet, verse.