Demir Çağı'nın sonlarından 6. yüzyılın sonlarına kadar Erzurum

Abstract

Şüphesiz ki bir bölgenin tarihsel ve kültürel değerlerinin oluşmasında en etkili faktör coğrafyadır. Doğu Anadolu temelli kurulan Urartu Devleti, coğrafyayı olabilecek en güzel şekilde kullanarak, uzun ömürlü bir siyasi varlık sürdürme imkânına sahip olmuştur. Ancak Urartu Devleti'nin yıkılmasının ardından bölgede farklı kitleler öncülüğünde siyasi teşkilatlanmalar baş göstermiştir. Çalışma alanımızı oluşturan bölge, topoğrafik açıdan zorlu şartlara sahip olmasına rağmen çağlar boyunca güç sahibi uygarlıkların dikkatini çekmiştir. Bu özelliği, bölgenin stratejik açıdan önem arz etmesinden ileri gelmektedir. Kafkaslardan Anadolu coğrafyasına geçişte kilit rol oynaması, bölgenin köprü rolünü gözler önüne sermektedir. Öte yandan bölge, yalnızca Kafkaslar üzerinden bir yol şebekesi olmakla kalmayıp kuzeyden ve Mezopotamya üzerinden Anadolu'ya ulaşan yol ağlarının da merkezi konumundadır. Dolayısıyla bölgede egemen güç olmaya çalışan; Med, Pers, Seleukos, Parth, Roma, Sasani mücadeleleri ve siyasi ilişkileri bu coğrafya da oldukça etkili olmuştur. Çalışmamız Geç Demir Çağının sonlarından 6. yüzyıla kadar olan süreci kapsamaktadır. Doğu ve batı uygarlıklarının bölge için verdikleri mücadeleler, uygulanan politikalar, yönetim şekilleri konu edinilmiştir. Ayrı bu süreç içerisinde yer alan ve bölgede tespit edilen arkeolojik merkezler incelenerek konuya açıklık getirilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu Bölgesi, Erzurum, Satraplık, Persler, Seleukoslar, Roma.

Undoubtedly, the most effective factor in the formation of the historical and cultural values of a region is geography. The Urartian State, which was founded on the basis of Eastern Anatolia, had the opportunity to maintain a long-lasting political existence by using the geography in the best possible way. However, after the collapse of the Urartian State, political organizations emerged in the region under the leadership of different masses.The region, which constitutes our study area, has attracted the attention of powerful civilizations throughout the ages, despite its topographically challenging conditions. This feature is due to the strategic importance of the region. The fact that it plays a key role in the transition from the Caucasus to the Anatolian geography reveals the bridge role of the region. On the other hand, the region is not only a road network through the Caucasus, but also the center of the road networks reaching Anatolia from the north and through Mesopotamia. Therefore, trying to be the dominant power in the region; Med, Persian, Seleukos, Parthian, Roman, Sassanid struggles and political relations have been very effective in this geography.Our study covers the period from the end of the Late Iron Age to the 6th century. The struggles of the eastern and western civilizations for the region, the policies applied and the forms of administration are discussed. Separately, the archaeological centers located in this process and identified in the region were examined and the subject was tried to be clarified.Keywords: Eastern Anatolia Region, Erzurum, Satrapy, Persians, Seleucids, Rome.