Rivâyet asrında ravi kimlik bilgisi: Kütüb-i Sitte örneği

Abstract

Ravi kimlik bilgileri, kendi dönemlerindeki dini, siyasi, tarihi ve sosyal olguları yansıtmaktadır. Bu açıdan ravi kimlik bilgilerinde gözlemlenebilen değişimler ve bu değişimlerin sebepleri araştırılmayı hak etmektedir. Bu çalışmada, ravilerin kullandığı kimlik bilgilerinin mezkûr olgulardan nasıl etkilendiği araştırılmaktadır. Bu çalışma, yeterli sonuç elde edilebileceği düşüncesiyle Kütüb-i Sitte ravileri ile sınırlandırılmıştır. Çünkü Kütüb-i Sitte ravileri, geniş rivayet coğrafyasının farklı bölgelerinde doğup büyümüştürler ve farklı milletlere mensupturlar. Buradan hareketle, bu râvileri incelemek, hadis rivayet coğrafyasında yaşayan toplumun dinî, siyasî, tarihî ve sosyal olgulardan nasıl etkilendiği hakkında genel bir fikir edinilmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca bu araştırma, nicel bir çalışma olma iddiasında olmayıp, önceden belirlenmiş dönemler ve kaynaklar temelinde bir yorumlama girişiminde bulunmayı amaçlamaktadır.Çalışmanın daha kolay yapılabilmesi için Kütüb-i Sitte ravilerini tabakalarına göre sıralayan ve onlar hakkında kısaca bilgi veren bir kaynağa ihtiyaç duyulmuştur. Bu özellikleri taşıyan bir kaynak tespit edilemediği için İbn Hacer el-Askalânî'nin Kütüb-i Sitte ravilerini kısaca anlattığı Takrîbü't-Tehzîb adlı eserini râvilerin tabaklarına göre yeniden tasnif edilmiştir. Bu tasnif sonucunda 1.tabakada 643, 2. tabakada 315, 3. tabakada 1078, 4. tabakada 586, 5. tabakada 419, 6. tabakada 1095, 7. tabakada 1007, 8. tabakada 519, 9. tabakada 587, 10. tabakada 960, 11. tabakada 557 ve 12. tabakada 91 ravi olduğu tespit edilmiştir ve çalışmada elde edilen sonuçlara bu rakamlar esas alınarak ulaşılmıştır.Sonuç olarak, ilk üç asırda tarih ve din ile ilgili sebeplerin isimlerin kullanımını, tarih ve tefe'ül ile ilgili sebeplerin künye kullanımını, daha işlevsel alternatiflerin ortaya çıkmasının nisbe kullanımını ve dinle ilgili sebeplerin lakap kullanımını etkilediği tespit edilmiştir.

Identity information of narrators represents religious, political, historical and social facts in their own eras. In this respect, changes that can be observed in identity information of narrators and its reasons deserve to be searched. In this paper, it is searched how identity information which is used by narrators is affected by fact mentioned above. With the thought that an adequate result could be reached, this study was limited to the narrators of Kutub-i Sitte, because they were born and have grown in different regions of extensive geography of hadith transmission and they were connected to different nationalities. From this point of view, examining these narrators will help to get a general opinion about how religious, political, historical and social facts affected the society that was living in the geography of hadith transmission. In addition, this research does not claim to be a quantitative study, but it aims to make an attempt to interpretation on the basis of predetermined periods and sources.In order for the study to be carried out more easily, I needed a source that lists the narrators of Kutub-i Sitte according to their periods and informs about them briefly. Because of the fact that I could not find a source has these features, I reclassified Ibn Hajar al-Askalânî's work named Taqrib al-Tahdhib, in which he informs about the narrators of Kutub-i Sitte briefly, according to the periods of the narrators. As a result of this classification, I determined that there were 643 narrators in the 1st period, 315 in the 2nd period, 1078 in the 3rd period, 586 in the 4th period, 419 in the 5th period, 1095 in the 6th period, 1007 in the 7th period, 519 in the 8th period, 587 in the 9th period, 960 in the 10th period, 557 in the 11th period and 91 in the 12th period. Also, I reached the results obtained in the study based on these numbers.As a result, in the first three centuries, I have determined that the reasons related to history and religion affected the use of names, the reasons related to history and tafa'ul affected the use of kunya, the emergence of more functional alternatives affected the use of nisbe and the reasons related to religion affected the use of nicknames.