İlköğretim altıncı sınıf sosyal bilgiler öğretim programı, uygulanması ve SBS ile ilişkisinin incelenmesi

Abstract

Son zamanlarda yenilenen öğretim programıyla birlikte öğretim programlarının yapısı, içeriği, uygulama şekli ve ölçme-değerlendirme anlayışı gibi konularda yapılan araştırmaların sayısında artış meydana gelmeye başlamıştır. Sosyal Bilgiler öğretim programına yönelik olarak da benzer çalışmalar yapılmakla birlikte, bu çalışmaların sayısının sınırlı olduğu bilinmektedir. Ayrıca bu çalışmalarda genellikle programın içeriğine yönelik veriler toplanmaya çalışılmakta, programın uygulanma şekli ve düzeyine yönelik çalışmalar ise oldukça sınırlı kaldığı görülmektedir. Özellikle programın içerik ve uygulanmasının SBS sınavlarıyla örtüşme düzeyine yönelik detaylı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Program içeriklerinin merkezi sınavlara uygunluğunun belirlenmesinin eksikliklerin giderilmesi ve içeriğin geliştirilmesi açısında önemli olduğu düşüncesinden hareketle, bu çalışmada 6. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programının içeriğinin, uygulanma şeklinin ve SBS soruları ile örtüşme düzeyinin uzman, öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda belirlenmesi amaçlanmıştır.Araştırmada karma yöntem esas alınmıştır. Çalışmanın örneklemini, Türkiye'deki dört farklı üniversiteden seçilen on alan uzmanı, Trabzon merkezdeki üç farklı ilköğretim okulunun her birinden 35'er öğrenci olmak üzere seçilen toplam 105 öğrenci ve dokuz ilköğretim okulundan 20 öğretmen oluşturmuştur.Araştırma dört aşamada tamamlanmıştır. İlk aşamada literatür taranarak öncelikle araştırma konuları belirlenmiştir. İkinci aşamada ilköğretim 6. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programı analiz edilmiştir. Üçüncü aşamada SBS soruları analiz edilmiş ve 6. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programı ile SBS soruları arasındaki ilişki ortaya konulmuştur. Dördüncü aşamada ise program kazanımları, beceriler ve kavramlarla ilişkisi ve SBS sınavlarında sorulan soruların öğretim programında yer alan kazanımlar, beceriler ve öngörülen ünite kavramlarını karşılama düzeyleri belirlenmiştir. Elde edilen anket verileri basit istatistiksel yöntem ve ?² uygunluk testi ile nitel veriler içerik analizi ile dokümanlar ise doküman analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.Çalışma sonucunda; yeni programda kazanım, beceri ve ünite kavramları arasında beklenen uyumun olmadığı, öğretmenlerin programın felsefesini anlamaya istekli görünmelerine rağmen, programı içselleştiremedikleri ve sınıf içi uygulamalarına yansıtamadıkları belirlenmiştir. Bunun yanında dikkat çeken bir başka sonuç da, SBS soruları ile program arasında genel bir uyum olmasına rağmen, soru, kazanım, beceri ve ünite kavramları arasında sistematik bir ilişkinin oluşturulamamış olmasıdır. Bu ilişkisizliğin öğrencilerin SBS sorularını çözme başarılarına olumsuz etki ettiği tespit edilmiştir. Belirlenen sonuçlara dayalı olarak öğretim programı yeniden ele alındığında kazanımlar ile beceriler arasındaki ilişki daha somut hale getirilmelidir. Bu bağlamda yeni yapılacak SBS'lerde soru dağılımında öğrenme alanları, ünitelere ayrılan süre, kazanım ve beceri sayısı ve bunları kazandırma önceliği, ünitelerde öncelikle öğretilmesi hedeflenen kavramlar, bunların üst öğretimdeki ağırlığı gibi faktörler dikkate alınmalıdır. Ayrıca öğretmenlerin programa yönelik bilgi ve tutum eksikliklerini gidermek için belli aralıklarla hizmet içi eğitim kursları düzenlenmeli, örnek uygulamaların paylaşabileceği web siteleri geliştirilmeli ve öğretmenlerin hizmetine sunulmalıdır.

With curricula development, studies on structure, content, application and measurement-assessment approach of curricula has been increased in recent years. It is known that some similar studies have been done about social studies curricula, however they are limited. Besides, it is seen that scholars focused on content of curriculum and they ignored the application styles and levels of curriculum aspects. In particular, review of literature revealed that there is no detailed study about relation among content and application of curriculum and Level Determination Exam. With this in mind, it is believed that a determination of coherence among content of curriculum and national exams will contribute to elimination of these deficiencies and development of content in this area and guide to the studies which will be written in this area in the near future. In this context, the aim of this study is to elicit the content, application style and overlapping level of curriculum with Level Determination Exams? questions toward social studies scholars?, teachers?, and students? opinions.In this study mixed method was used. This study was carried out with 10 social studies scholars who were working in 4 different Turkish universities, 20 social studies teachers who were working in 9 different schools in the center of Trabzon, and 105 sixth graders (35 students from each primary school) who were studying in 3 different schools in the center of Trabzon.This study was completed in 4 stages. In the first stage, literature review was done and research subjects were determined. In the second stage, 6th grade primary school social studies curriculum was analyzed. In the third stage, Level Determination Exam?s questions were analyzed and 6th grade curriculum and its relation with Level Determination Exam were examined. In the last stage, attainments of curriculum and their relations with skills and concepts of curriculum were identified. Then, overlapping status of questions of Level Determination Exam and attainments, skills and concepts of curriculum were introduced. Collected questionnaire data were analyzed through descriptive statistics, ?² (chi square) test, and content analysis. Documents were analyzed with document analysis method as well.Results based on this study showed that there is no accordance among attainments, skills and concepts of curriculum. Besides, it seemed that teachers disposed to understand the philosophy of curriculum; however they couldn?t internalize and reflect the curriculum to their courses. Furthermore, it is clear that there is a widely accordance among curriculum and Level Determination Exam; yet there is no systematic relevance among questions, attainments, skills and concepts. Also, it is detected that this discordant situation affected negatively students? problem solving achievements. Toward these results, it can be suggested that relation among attainments and skills should be reorganized and much more concreted in the next curricula. Factors such as learning domains, periods of units, attainments, number of skills, and concepts should be considered for the coming exams. In addition to this, in order to overcome teachers? lack of information and attitude, in-service education programs should be arranged and web pages including some model applications should be prepared and introduced to teachers.