Beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değer eğitiminin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Erzurum örneği)

Abstract

Bu araştırmanın amacı, beşinci sınıf Sosyal Bilgiler dersinde değer eğitiminin öğretmen görüşlerine göre incelenmesidir. Tarama modelinde betimsel bir çalışma olan araştırmada nicel ve nitel yöntemlerin bir arada olduğu karma yöntem kullanılmıştır.Araştırmanın nicel ve nitel kısmında amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda nicel kısmın örneklemi 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Erzurum il merkezindeki 441 ilköğretim beşinci sınıf öğretmeninden oluşurken; nitel çalışma grubu ise, Erzurum ili merkezindeki 2011-2012 eğitim-öğretim yılında ilköğretim okullarında görev yapan 27 beşinci sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada nicel verileri toplamak amacıyla değer eğitimine yönelik görüş ölçeği kullanılmıştır. Nitel verileri elde etmek için yarı yapılandırılmış görüşme formundan yararlanılmıştır. Nicel verilerin analizinde frekans, yüzde, bağımsız gruplar için t-testi ve tek yönlü varyans analizi; nitel verilerin analizinde ise betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır.Araştırmanın nicel sonuçlarına bakıldığında; etkili değer eğitimi, programda değer ve tüm alt boyutların genel toplamında öğretmenlerin değer eğitimine ilişkin görüşlerinde bayan öğretmenlerin lehine; tüm alt boyutların genel toplamında 20-29 yaş grubundaki öğretmenlerin lehine; aile-çevre-medya alt boyutuna ilişkin görüşlerinde 26 yıl ve üzeri süreyle görev yapan öğretmenlerin lehine; programda değer ve tüm alt boyutların genel toplamına ilişkin görüşleri lisans süresince değer eğitimine yönelik bilgi alan öğretmenlerin lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bununla birlikte öğretmenlerin aile-çevre-medya, etkili değer eğitimi, programda değer alt boyutları ve tüm alt puanların genel toplamına ilişkin görüşlerinde, çocuk sahibi olma, bitirilen okul/öğretim programı, sınıftaki öğrenci sayısı, öğretmenlerin lisansüstü eğitim almaları, hizmet içi kurs/seminere katılmaları, değer eğitimine yönelik akademik çalışmaları takip etmeleri ve sivil toplum örgütüne üye olma durumlarına göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.Yine değer eğitiminde; davranışlarla örnek olma, drama, değer içeren hikâyeler anlatma, değeri içeren güzel sözlerden yararlanarak tartışma ortamı oluşturma en çok kullanılan etkinlikler, yazı thtası, bilgisayar ve yazılı materyaller, gazete küpürleri ve dergiler en çok kullanılan araç-gereç ve materyaller; gözlem, aile ile görüşmeler ve sözlü anlatım çalışmalarının en çok kullanılan ölçme-değerlendirme türleri olduğu; sorumluluk, estetik ve çalışkanlık değerlerinin en çok zorlanılan değerler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Araştırmanın nitel sonuçlarına bakıldığında; öğretmenlerin değeri toplum düzenin sağlayan ve toplum tarafından onaylanmış davranış kalıpları, ahlaki kalıplar, gelenek, örf-adet ve kültürel özellikler olarak tanımladığı; öğrencilere kazandırılması gereken en önemli değerlerin dürüstlük, saygı, sorumluluk olduğu, değerlerin kazandırılmasında yaşanan problemlerin başında aileden kaynaklanansorunların geldiği; öğretmenlere düşen görev ve sorumluklar arasında model olma, öğrenme-öğretme sürecini yönetme ve aile ile işbirli olarak belirlenmiştir. Ayrıca dramanın en çok tercih edilen etkinlik olduğu, değerlerin kazanılıp kazanılmadığını belirlemek amacıyla gözlemlerin yapıldığı; değer eğitimi açısından öğretmenlerin beşinci sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'nı yetersiz buldukları; öğretiminde en çok zorlanılan değerin sorumluluk değeri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte öğretmenler tarafından etkili değer eğitimi için öğretmenlere nitelikli hizmet içi seminerlerinin verilmesi, ailelerin bilinçlendirilmesi için seminerlerin düzenlenmesi ve değer eğitimine ilişkin ayrı bir dersin olması önerilerinde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Değer, Değer Eğitimi, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı

The purpose of this study is to investigate values education in social sciences course at grade 5 according to teachers? views. In this descriptive survey, mixed method was usedIn both quantitative and qualitative phases of the study, purposeful sampling method was used. The sampling for the quantitative design consisted of 441 fifth grade teachers in the province of Erzurum in 2011-2012 educational year, and the qualitative design participants were 27 fifth grade teachers in Erzurum in 2011-2012. To collect quantitative data, an attitude scale towards values education was used. For the qualitative data, semi-structural interview was employed. As for the analysis, quantitative data were analyzed via frequency, percentage, t-test and one way variance analysis for the independent groups and the qualitative data were analyzed via descriptive analysis.The quantitative data showed that effective value education, value in the program and all the sub-dimensions, as for the teachers? views about values education, there appeared a significant difference in favor of the female teachers, in the total scores of all the sub-dimensions, a significant difference in favor of the group of teachers between 20-29 ages, as for the views of family-environment-media, a significant difference in favor of the teachers whose teaching experiences between 26 years and upon, and the total scores of the views as for the value and all the sub-dimensions showed significant differences in favor of the teachers who have already taken information about value education were seen. Further, in teachers? views about family-environment-media, effective value education, value sub-dimensions and total value scores, no significant differences were found according to having children, the school and the program attended, number of students, the status of the teachers? graduate education, the status of the teachers? taking in-service training, following academic studies about value education, and the status of the teachers? membership to a civil organization.The results showed that becoming a model via behaviors, drama, telling stories including values, creating discussion sessions were the common activities in value education, and the board, computer and written documents, gazette headlines and magazines appeared to be the common tools and materials, and observations, conversations with families, and verbal expression activities appeared to be the common measurement-evaluation types, responsibility, aesthetic, and being hardworking values were found to be the most difficult values.Key words: Value, Values Education, Social Sciences Course ProgramMoreover, drama turned out to be the most common activity, and observation was used to determine if the values were obtained, teachers found grade five social sciences course program inadequate, and responsibility was seen the most difficult value to give the students. Teachers suggested that they could be given quality in-service trainings for effective value education, and seminars could be organized to make parents conscious and for an effective value education, a separate course can be planned in the curriculum.