Cengiz Aytmatov`un eserlerinin değerler eğitimi bağlamında incelenmesi ve ortaokul Türkçe ders kitapları için metin önerileri

Abstract

Bu çalışmanın amacı; Cengiz Aytmatov'un eserlerindeki değerleri analiz etmek ve bu değerlerden yola çıkarak, ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alması için Aytmatov'un eserlerinden seçilmiş; millî, manevi, ahlaki değerlere uygun ve bu değerleri kapsayıcı nitelikte olan metin önerilerinde bulunmaktır.Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği ve iki boyutlu olarak tasarlanan çalışmanın birinci boyutunda; Cengiz Aytmatov'un eserlerindeki değerler tespit ve analiz edilmiştir. Çalışmanın bu boyutunda belge tarama ve doküman incelemesi yöntemleri kullanılmıştır. Öncelikle, araştırmacı tarafından 2017 yılında yayınlanan İlkokul ve Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı, 2017 yılında yayınlanan İlkokul ve Ortaokul Türkçe Dersi Taslak Öğretim Programı, 2015 yılında yayınlanan Türkçe Dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı, 2006 yılında yayınlanan İlköğretim Türkçe Dersi(6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve son olarak 2006 yılında yayınlanan ve MEB'in bir değerler listesi sunduğu ilk programlardan biri olan Sosyal Bilgiler Öğretim Programı incelenmiş ve bu programlardan yola çıkılarak, araştırmacı tarafından bir değerler listesi oluşturulmuştur. Daha sonra, Cengiz Aytmatov'un Türkiye Türkçesine çevirisi yapılmış bütün kurgusal eserleri, bu değerlerin bulunup bulunmaması bağlamında incelenmiştir. İnceleme sonunda; 36 değere yönelik toplam 2765 veriye ulaşılmıştır. Çalışmanın ikinci boyutunda ise, belge tarama ve doküman incelemesi yöntemleriyle tespit edilen metinlerin uzmanlar tarafından değerlendirilmesi sağlanmıştır. Uzmanlardan gelen puanlamalar Lawshe Tekniği ile kapsam geçerlilik oranlarının bulunması için değerlendirmeye alınmıştır. Bu değerlendirme için Türkçe Eğitimi, Eğitimde Program Geliştirme ve Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme alanlarında uzman 20 farklı akademisyenin görüş ve düşüncelerinden yararlanılmıştır. Bu bağlamda araştırmanın sonucunda Aytmatov'un eserlerinden oluşturulmuş toplam 20 metin, ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alması için önerilmiştir. Araştırmanın sonunda Cengiz Aytmatov'un eserlerinin Türk millî eğitiminin belirlemiş olduğu değerler bakımından çok zengin bir içeriğe sahip olduğu ve bu eserlerin Türkçe ders kitaplarına kaynak metin oluşturma bağlamında birer başucu eseri olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Cengiz Aytmatov, değerler, değerler eğitimi, Türkçe ders kitabı, kaynak metin.

The purpose of this study is; to analyze the values of Cengiz Aytmatov's works and to recommend the text that are suitable for national, moral and moral values and inclusives these values and created from the works of Aymatov to take place in middle school Turkish course books. In the first dimension of the study designed as a two-dimensional model in which the qualitative research approach is adopted, The values of the works of Cengiz Aytmatov were identified and analyzed. In this aspect of the work, document scanning and document review methods are used. Firstly, Primary and Secondary Turkish Language Teaching Program published in 2017, Primary and Secondary Turkish Language Teaching Draft Program published in 2017, Turkish Language Teaching (1-8th grade) curriculum published in 2015, Primary Turkish Language Teaching (6,7 and 8 Classes) Curriculum and the Social Studies Curriculum, which was one of the first programs published in 2006 were examined by the researcher and a list of values was created by going out of these programs. Then, all fictional works of Cengiz Aytmatov translated into Turkish Turkic are examined in the context of passing these values. As a result of the investigation; A total of 2765 data have been found from 36 values.In the second dimension of the study, the texts detected by document scanning and document review methods were evaluated by experts. Scores from experts were assessed by the Lawshee Technique for coverage validity. For this evaluation, the opinions and thoughts of 20 experts in the field of Turkish Education, Curriculum Development in Education and Measurement and Evaluation in Education were utilized. In this context, a total of 20 texts, composed of Aytmatov's works, were suggested for inclusion in secondary school Turkish course books.As a result of the research, it was found that Cengiz Aytmatov's works has a very rich content in terms of the values that Turkish national education has determined, and that these works has some works in the context of creating source texts for Turkish course books.Key Words: Cengiz Aytmatov, values, education of values, Turkish course book, source text.