Şemseddin Sami`nin Kâmûs-ı Arabî`si (İnceleme-metin-dizin)

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı, Tanzimat döneminin en önemli yazarlarından ve sözlük çalışmalarıyla anılan Şemseddin Samiʼnin `Kâmûs-ı Arabî` adlı sözlüğünün (1.cilt) değerlendirerek yeni harflere aktarılması ve içerdiği söz varlılığı, zenginliği ve alıntıları göstermesidir. Ayrıca Şemseddin Samiʼnin hayatı ve Türk dilinin gelişmesi için eserleri, çalışmaları ve Türk dili konusundaki görüşleri ve ilkeleri hakkında bilgi verilmiştir. Devamında 320 sayfalık sözlükte bulunan yaklaşık 6108 maddeyi içeren alıntı, kısaltma, türetilmiş ve muarreb kelimeler, harf ve zamirler tasnif edilmiş ve bu maddelerdeki kelimeler incelenerek kullanışlar üzerinde durulmuştur. Hacimli bir eser olması sebebiyle örnekler ve alıntılar sözlük sırasına göre gösterilmiştir. Kâmûs-ı Arabȋ'nin incelemesi sırasında pek çok türemiş ve alıntı kelime tespit edilmiştir. Sonra çalışmada Kâmûs-ı Arabî Latin harflerine aktarılmış ve Kâmûs-ı Arabȋ'nın maddeleri hem Arap hem de Latin harfli şekli ile verilmiştir. Son olarak Kâmûs-ı Arabî'nin dizini yer almaktadır. Sözlükteki sözcükler, alfabetik sırasıyla dizilmiştir. Çalışmanın sonunda, faydalanılan eserlerin verildiği kaynakça kısmı yer almaktadır.Anahtar Kelimler: Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Arabî, Sözlük.

The aim of this thesis is to Show the change of script (latin alphabets), vocabulary and citation while evaluating the dictionary of `Kâmûs-ı Arabȋ` (1. volume) by Şemseddin Sami, one of the most important writers of the Tanzimat era and the most important authors of the Tanzimat period.In this context, Şemseddin Sami's life, his effort fort he development of Turkish Language and his views and principles about Turkish Language were discussed. Afterwards, the citation, abbreviation, derived and muarreb words, letters and pronouns, which contain about 6108 items in the 320-page dictionary, have been classified and the words in these articles are examined and their use is emphasized. The examples and quotations are shown in the order of the dictionary because of its volume. During this study of the Kamus-i Arabi, many derived and quoted words have been identified. In the study, Kamus-i Arabi were given the form of both Arabic and Latin letters. Finally, it is found in the directory of Kamus-i Arabi. The words in the dictionary are arranged in the alphabetical order.References of the works are included in the last section of the study.Keywords: Şemseddin Sami, Kamus-i Arabi, Dictionary.