Altın Orda Devleti`nin İlhanlılar ve Memlüklerle dinî münasebetleri

Abstract

Çalışmanın amacı XIII. yüzyıl Orta Çağ tarihi seyrine yön veren önemli devletlerden olan Altın Orda, İlhanlı ve Memlükler üçgeninde cereyan eden olaylara dinin etkisini göstermektir. XIII. yüzyılın başlarında Büyük Moğol İmparatorluğunu kurarak cihan imparatoru haline gelen Cengiz Han'ın ölümünden sonra Uzak ve Yakındoğu'daki Moğol egemenliği uzun süre boyunca Cengiz Han'ın oğulları ve torunları tarafından devam ettirildi. Büyük Moğol İmparatorluğu'nun ardıllarının neşet ettikleri coğrafyalarda çeşitli dinleri kabul ederek bu dinleri siyasetlerinin parçası haline getirmeleri, diğer devletler ile olan ilişkilerine farklı bir boyut kazandırmış oldu. Bu ardıllardan biri olan Altın Orda Devleti'nin de ortaya çıktığı ilk zamanlardan itibaren çağdaşı olan İlhanlılar ve Memlüklerle kurduğu münasebetlerde dini de siyasetinin bir parçası olarak kullandığı görülmektedir. Devletlerin ve toplumların kaderinde önemli bir etkiye sahip olan din olgusu, adı geçen devletlerin sadece birbirleriyle değil dönemin diğer devlet ve toplumlarıyla doğrudan veya dolaylı olarak temaslar kurmasında etkili olmuştur. Çalışmada bu temasların ne denli din eksenli bir noktada yoğunlaştığına dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla dönemin iç ve dış politikasında dinin de en az diğer unsurlar kadar etkili olduğu görülmüştür. Bu çalışmada bahsi geçen konu eldeki kaynaklar ve araştırma eserler doğrultusunda incelenmeye çalışılmış ve tespit edilen boşluk mümkün olduğu kadar doldurulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Altın Orda, İlhanlı, Memlük, Deşt-i Kıpçak, Siyaset, Din

The aim of this study is to show the effect of religion on the events that took place in the triangle of Golden Horde, Il-khanids and Mamluks which are important states which directed the history of XIII century medieval history. After the death of Genghis Khan, who established the Great Mongol Empire at the beginning of the XIII century and became the emperor of the world, the Mongol rule in the Far and Near East was continued for a long time by the sons and grandsons of Genghis Khan. The fact that the successors of the Great Mongol Empire accepted various religions in their geographies and made these religions part of their politics gave a different dimension to their relations with other states. One of these successors, the Golden Horde State, has also used religion as a part of its politics in its relations with its contemporary Il-khanids and Mamluks from the first time its appeared.The phenomenon of religion, which has an important influence on the fate of states and societies, has been effective in establishing direct or indirect contacts of the aforementioned states not only with each other but with other states and societies of the period. In this study, it has been tried to draw attention to the extent to which these contacts are concentrated on a religious axis. Therefore, it was seen that religion was at least as effective as other elements in the domestic and foreign policies of the period. In this study, the subject mentioned is tried to be examined in the direction of the available sources and research works and the determined gap is tried to be filled as much as possible. Keywords: Golden Horde, Il-Khanid, Mamluk, Dasht-i Qipchaq, Politics