1946 Genel Seçimleri öncesinde Demokrat Parti-Cumhuriyet Halk Partisi ilişkileri

Abstract

I. Dünya Savaşı ile Osmanlı Devleti nihai ömrünü tamamlamış ve bununlabirlikte padişahlık sistemi de son bulmuştur. 23 Nisan 1920'de TBMM'nin açılmasıylayeni devlet kurulmuş ve millet hâkimiyetine dayalı bir yönetim benimsenmiştir. Fakatortam henüz hazır olmadığı için rejimin adı açıklanmamıştır. 30 Ağustos Zaferi'ninardından 1 Kasım 1922'de Saltanat kaldırılarak Cumhuriyet'in önündeki engellerden biriaşılmıştır. 23 Nisan 1920'de Meclis açılmış ve 24 Nisan'da Meclis'in üstünde bir güç olmadığı ve Meclis'in Türk Milleti'nin gerçek temsilcisi olduğu belirtilmiştir. Gerekli çalışmalardan sonra 29 Ekim 1923'de Cumhuriyet ilan edilmiştir.Türkiye, yeni yönetim sisteminin kabulünden sonra sistem gereklerinden biri olan çok partili siyasi hayata geçiş denemeleri gerçekleştirmiş fakat bu denemeler başarılı olamamıştır. II. Dünya Savaşı ile yeni bir siyasi atmosfere giren dünya koşulları Türkiye'yi de etkilemiştir. Türkiye, Sovyet tehdidine maruz kalmamak ve Batı'nın siyasal çoğulculuğunu benimsemek için çok partili hayata geçiş sürecini başlatmıştır.İsmet İnönü'nün 1945 yılı Gençlik Bayramı'nda çok partili siyasi hayat geçişle ilgili önemli vurgularda bulunduğu konuşması CHP içindeki muhalefetin dikkatinden kaçmamış ve sonuçta Adnan Menderes, Celal Bayar, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan tarafından Demokrat Parti 7 Ocak 1946 yılında kurulmuştur. Bu partinin kurulmasıyla Türkiye yeni bir siyasi yola girmiş ve artık çok partili sistemin gereklerinden belki de en önemlisi gerçekleştirilmiştir.Yeni kurulan parti ülke genelinde büyük ilgi görmüş ve bu durum CHP'yi rahatsız etmiştir. 1947 yılında yapılması gereken genel seçimler 1946 yılına alındı. Böylelikle yeni kurulan ve hızla büyüyen partinin önü kesilmiş olacaktı. Seçimin erken tarihe alınması DP tarafında büyük yankılara neden oldu. DP seçime girip girmeme konusunda çekimser kalmışsa da yapılan toplantılar neticesinde seçime katılma kararı aldı ve 1946 seçimleri öncesi CHP ile ilişkileri başlamış oldu. Bu çalışmada yeni kurulan parti ile CHP arasında 1946 seçimlerine dair ilişkiler, daha ziyade CHP merkezli yürütülen faaliyetler üzerinden ortaya konulmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: DP, CHP, DP ve CHP İlişkileri, 1946 Seçimleri, Çok Partili Hayat

Ottoman Empire and its sultane ended with the First World War. On April 23rd 1920, a new country that sovereignty completely belongs to its nation was officially founded at Grand National Assembly of Turkey (TBMM). However, this regime was not named instantenoulsy as the conditions of that time was not suitable. After the August 30 Victory, the caliphate (that was seen as the biggest challenge for republic) was officially abolished on November 1st 1922. The regime change was announced in Amasya Circular and discussed in Erzurum and Sivas Congresses. On April 23rd 1920 the parliement was opened and the next day it was emphasized that Turkish nation (not the sultante) is the reprasentative of the country. After some progress, Turkish Republic was finally founded on October 29th 1923.After its foundation, Turkey had tried to switch to multiparty system as a requirement to be an ideal republic but this trials were unsuccesfull. However, the world was entering in a new political atmosphere during the Second World War and Turkey was also affected by this change. In order to defend itself from Soviet threat and to become democratic like the West, Turkey had no chice but to switch multiparty system.Multiparty system change was announced by Ismet Inonu in 1945 Youth Day, and his opponents in Republican Peoples Party (CHP) was very interested in this idea. At the end, Adnan Menderes, Celal Bayar, Fuat Koprulu and Refik Koraltan founded the Democratic Party on January 7th 1946. This party was the milestone for the change of Turkish politics and played an extremely important role for the multiparty system.The new party had gained a lot of attention from people and this made CHP uncomfortable. The general elections was rescheduled to 1946 rather than 1947 to slow down the development of Democratic Party. The schedule change was shocked DP and they became indecisive to enter the elections initially. However, after several meeting DP decided to enter the elections and their relationship with CHP was started. In this work, the relationship between CHP and newly formed DP related to 1946 general elections was examined and discussed.Key Words: DP, CHP, Relationships between DP and CHP, 1946 Elections, Multiparty System