Sargonitler Devrin`de askeri ve siyasi olaylar(M.Ö. 722-626)

Abstract

Arap Yarımadası'ndan çıkarak Mezopotamya'ya gelen ve Sami kökenli olan Asurlular M.Ö. 2000'li yıllarda ilk devletleri olan Eski Asur Devleti'ni kurmuşlardır. Bu dönemde Anadolu ile kurdukları ticaret ağı yaklaşık 200 yıl devam etmiştir. I. Şamsi-Adad'ın krallığı döneminde topraklarını genişletip gelişen devlet, bu kralın ölümüyle birlikte gerileme sürecine girerken, oğlu döneminde siyasi bağımsızlığını kaybederek ilk olarak Babil daha sonra ise Mitanni hâkimiyetine girmiştir. Amarna Çağı'ndaki yazışmalardan I. Asur-Uballit tarafından kurulduğunu öğrendiğimiz Orta Asur Devleti ise uzun yıllar varlığını devam ettirirken bu dönemde artık kralların Anadolu'ya askeri sefer yapmaya başladıklarını görüyoruz. Bu devletin güçlü krallarından olan I.Tiglat-Pileser'in ölümüyle gerileme sürecine giren devlet II. Asur-Dan ile tekrar yükselişe geçmiştir. Aynı zamanda Yeni Asur Devleti'nin de kurucusu olan bu kral döneminde Asur Devleti'nin kaybettiği topraklar geri alınmış ve askeri seferlere tekrar başlanmıştır. Devlet, II. Asur-Nasirpal ve oğlu III. Salmanassar (Shalmaneser) döneminde daha da güçlenirken, III. Tiglat -Pileser tarafından yapılan reformlar ile merkezi yapı güçlenmiş ve böylece Sargonitler Devri olarak da adlandırılan İmparatorluk Dönemi'nin temeli atılmıştır.Sargonitler Devri'nde Asur tahtına dört kral geçmiştir. Bu krallar II. Sargon (M.Ö. 722-705), Sanherib (M.Ö.705-680), Asarhaddon (M.Ö.680-669) ve Asurbanipal (M.Ö. 668-626)'dir. Devrin ilk kralı olan II. Sargon tahta geçtiğinde ilk olarak Anadolu, Mezopotamya ve Mısır'ı tek çatı altında toplayacak bir imparatorluk hedeflemiş ve bunu gerçekleştirmek için yayılma politikası izlemiş ve Kıbrıs da dâhil birçok bölgeyi Asur'un hâkimiyet alanı içerisine dâhil etmiştir. Yerine geçen oğlu Sanherib döneminde de bu durum devam etmiştir. Sonrasında M.Ö.680 yılında yerine Asarhaddon geçmiştir. İlk hedefi Mısır olan kral bunu gerçekleştirmiş diğer yandan da Anadolu topraklarını tehdit eden Kimmerler üzerine seferler yaparak onları yenilgiye uğratmış ama İskitlerin lideri Bartatua ile kızını evlendirerek aynı tarafta olmayı tercih etmiştir. Mısır'da çıkan isyanı bastırmak için yola çıkan kral bu sefer sırasında yolda ölmüş ve tahta oğlu Asurbanipal geçmiştir. İlk olarak Mısır'daki isyanı bastırarak bölgede Asur hâkimiyetini yeniden tesis eden kral diğer taraftan babasının döneminde olduğu gibi Anadolu'da Kimmer ile mücadele etmiştir. Asurbanipal ayrıca Elam Devleti'ne son vermiştir. Kralın en önemli faaliyeti ise hiç kuşkusuz kurdurduğu kütüphanedir. Asurbanipal'in ölümüyle zayıflayan devlet M.Ö. 612 yılında Babil ve Med Devleti'nin saldırısı sonucu Ninive kentinin düşmesi ile tarih sahnesinden silinmiştir.

Assyrians with Sami origins who arrived to Mesopotamia from Arabian peninsula founded their first Empire of Old Assyria during B.C. 2000s. The commerce network they built with Anatolia during this period lasted for almost 200 years. The empire expanded their land during the reign of Shamsi-Adad I, entered the period of regression and lost its political independence during the reign of Shamsi-Adad's son and came under the domination of first Babylon and then Mitanni. According to the correspondence in the Amarna Period, the Middle Assyrian State was founded by Ashur-Uballit I and their existence lasted for many years while kings had started military expeditions to Anatolia during this period. While the state entered a period of regression after the death of Tiglath-Pilaser I, one of the strongest kings of the state, it started to rise again with Ashur II. During the reign of Ashur II, who is also the founder of the New Assyrian State, lands that were lost were gained back and military expeditions started again. The state became stronger during Ashurnasirpal II and his son Shalmaneser III, and the central structure was strengthened with the reforms made by Tiglathpileser III which laid the foundation for the Empire Period which is also called the Sargonyd Dynasty.During the Sargonyd period, four Assyrian kings ascended to throne that are; Sargon II (B.C. 722-705), Sanherib (B.C. 705-680), Asarhaddon (B.C. 680-669), and Ashurbanipal (B.C. 668-626). When the first king of the empire, Sargon II, ascended the throne, he first envisioned an empire that would gather Anatolia, Mesopotamia, and Egypt under one roof, and he followed an expansion policy to achieve this. He integrated many regions including Cyprus within the realm of Assyria. During the reign of his son, the same situation continued. Asarhaddon came to the throne in B.C. 680 whose first goal was Egypt. While he achieved this goal, he also defeated the Cimmerians, who threatened Anatolian lands, with military expeditions but he chose to be on the same side and gave his daughter to marry Bartatua, the leader of Scythians. The king departed to repress the uprising in Egypt but he died during the trip and his son Ashurbanipal ascended the throne. He, first, repressed the uprising in Egypt and established the domination of Assyria in the region. In the meantime, he fought with Cimmerians in Anatolia just like during his father's reign. Ashurbanipal, also, terminated the State of Elam. His most significant activity is the library he had built. The state that weakened after the death of Ashurbanipal was erased from history as a result of the fall of the city of Nineveh following the attacks of Babylon and Med state in B.C. 612.