Mühimme defterlerine göre II. Selim döneminde Erzurum eyaleti (1566-1574)

Abstract

Osmanlı Devleti'nin en yüksek idari ve kazâi merci olan Divân-ı Hümayun'da, alınan kararların kaydedildiği Mühimme Defterleri, Osmanlı Devleti'nin tarihi araştırmaları hususunda çok mühimdir. Özellikle araştırılan döneme dair sosyal, siyasal ve askeri birçok bilgi barındıran mühimme defterleri, şehir tarihi araştırmaları için daima birinci derece kaynak olarak kullanılmıştır.Binlerce yıllık tarihi ile Anadolu'nun en eski şehirlerinden biri olan Erzurum ise asırlar boyunca önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Stratejik ve coğrafi önemi sebebiyle tarihin her döneminde ele geçirilmek istenen Erzurum, Osmanlı Devleti'nin egemenlik sahası içerisine girdikten sonra Bizans ve Büyük Selçuklu Devleti'nde olduğu gibi sınır garnizonu olarak koruyuculuk görevine devam etmiştir.Bu çalışmada Osmanlı Devleti'nin kısa sürede en önemli eyaletlerinden biri olan Erzurum'un tarihine, yine Osmanlı Devleti'nin en önemli tarihi kaynakları arasında yer alan Mühimme Defterleri ile ışık tutulmuştur. Özellikle, Erzurum sınırları içerisinde sulhun hâkim olduğu II. Selim döneminin detayları, araştırmacılar için farklı açılardan incelenmiştir. Neticede Erzurum'un bugüne kadar ayrı olarak incelenmeyen 1566-1574 yılları arası tarihi, mühimme defterleri üzerinden incelenerek, küçük bir Erzurum tarihi oluşturulmuştur.

Mühimme notebooks, in which the decisions taken in Divân-ı Humâyûn, the highest administrative and administrative authority of the Ottoman Empire, were recorded, and it is very important to investigate the history of the Ottoman Empire. Mühimme Registries, which contain many social, political and military information, have been used as the first source for city history researches.Erzurum, which is one of the oldest cities of Anatolia with thousands of years of history, has hosted important civilizations for centuries. Due to its strategic and geographical importance, Erzurum, which was wanted to be seized in every period of history, continued to serve as guardianship as a border garrison as it was in the Byzantine and Great Seljuk State after entering the sovereignty of the Ottoman Empire.In this study, the history of Erzurum, which is one of the most important state of the Ottoman Empire in a short time, was shed light with Mühimme Notebooks which are among the most important historical sources of the Ottoman Empire. In particular, in the borders of Erzurum the peace was dominated by details of the II. Selim period were examined from different perspectives for researchers. Consequently, the history of Erzurum between 1566-1574, which has not been examined separately, has been examined through the registries and a small Erzurum date has been formed.