XVIII. yüzyılda Trabzon şehri (1700-1725)

Abstract

Klasik İslâm şehir tanımlamalarına göre, `Şehirler, insan hayatını düzenlemek üzere ortaya çıkan en önemli, en büyük fizikî ürün ve insanı çerçeveleyen yapı` olarak ifâde edilmiştir. Bu bağlamada, bu çalışma ile XVIII. yüzyılda Trabzon Şehrinin mimarî yapıları, tarihî mîrâsı, farklı inanç sistemleri, üreten ve tüketen ilişkileri, toplumun temelini oluşturan ailenin durumu, insanların hayatına yön veren ayrıntılar ile devlet ve halk ilişkileri konu edinilmiştir.İncelemede, XVIII. yüzyılda (1700-1725) Trabzon Şehri arşiv vesikalarından şer'iye sicilleri, mühimme defterleri ve diğer arşiv belgeleri gibi birinci elden kaynakların ışığında tüm unsurları ile irdelenmiştir.Bu çalışma giriş bölümü hariç beş bölüm üzerine oluşturulmuştur. Birinci bölümde, idarî yapı içinde şehirde bulunan resmî idâreciler, askerî sınıf ve diğer devlet görevlileri tespit edilmiştir. İkinci bölümde şehrin fizikî unsurları tasnîf edilerek mimârî yapılar hususiyetlerine göre ele alınmıştır. Üçüncü bölümde sosyal hayata dâir; aile, kölelik, vakıflar, kadınlar, akrabâlık ve nüfus unsurları verilmiştir. Dördüncü bölümde şehirde mahkeme ve hukukun işleyişi; mîrâs, sulh, ceza ve borçlar hukuku bağlamında modern hukuk ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Beşinci bölümde ise şehir ekonomisinin işleyişi açısından vergiler, para, işletmeler ve alım satım işlemlerine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Trabzon, Osmanlı, Şehir, XVIII. yüzyıl, Tarih

According to general Islamic city definitions, it is stated as the most important and the biggest physical structure to organize people's life and as a structure of enframing people's life. Concordantly, with this study, the relations between the state and the public are reviewed in depth with Architectural structures of the city of Trabzon in 18th century, historical heritage, different religious cults, relations of producing society and costumer society, the situation of family which forms a basis of society and the details which addresses to people' life. In this thesis study, in the 18th century(1700-1725), the city's life with all actual factors are mentioned in the light of first-hand source like archive documents and the court records and Mühimme records from Trabzon city's archive documents.The thesis consists of five parts. In the first part, state director, military class and other officials within the administrative structure in the city are mentioned. In the second part, with being described the physical structure, the architecture structures are given in accordance with properties. The third part comprises family, slavery, foundations, women, affinity and population in respect of social life. In the fourth part, the court in the city and functioning of the law are mentioned and in the context of inheritance, criminal law, civil law, obligations law are given comparatively with modern law. In the fifth part, in respect to operation of city economy, taxes, money, businesses and transactions are researched.Key Words: Trabzon, Ottoman, City, 18th Century, History