Köroğlu Türkmen kahramanlık destanı

Abstract

ÖZET `GÖROGLI TÜRKMEN GAHRIMANÇILIK EPOSI` adıyla Türkmenistan S S R Ilımlar Akademiyası Magtımguh Dil ve Edebiyat İnstituı tararından 1990 yılında Kril alfabesiyle yazılıp Akşabat'ta yayımlanan Köroğlu Destanı, birçok bölümden oluşmaktadır. Enstitü, bunu Türkmen halkının ağzından derlemiştir. Tez konumda, destanın Tebli Batır ve Harmandeli bölümleri bulunmaktadır. Tez çalışmam, transkripsiyon, tercüme, metnin dil özellikleri ve sözlük olmak üzere dört bölümden oluşur. Türkmencede, 9 vokal ve 23 konson olmak üzere toplam 32 ses bulunur. Türkiye Türkçesinden farklı olarak üç tane `e` vardır. Bunlar; e, a.ve 9 'dir. Tez çalışmasında 9'nın karşılığı olarak, e ile gösterdiğimiz ses bizdekinden daha geniş ve açıktır. Yine Türkiye Türkçesinden farklı olarak Türkmencede rsesi ve çift dudak v'si (w) bulunmaktadır, ğ sesi Trükmencede g ile gösterilir, s ve z sesleri peltek telaffuz edilir. Tercüme: Tez konumda Köroğlu Destanı'nın Tebli Batır ve Harmandeli bölümleri bulunmaktadır. Tebli Batır bölümünde; Köroğlu'nun beylerinden Tebli Batır'ın (Cesur Tebli) Köroğlu'nu İspıhan Şahı'nın eline düşürerek ona ihanet etmesi, daha sonra İspıhan Şahı'nın elinden kurtulan Köroğlu'nun ise bu yaptıkları karşısında Tebli Batır'a merhamet etmesi anlatılmaktadır. Harmandeli bölümünde ise; hiç kimsenin güreşerek yıkamadığı, atışarak yenemediği, gücün kuvvetin harmanı olarak nitelendirilen Harmandeli anlatılmaktadır. Bu bölümde Harmandeli Türk kadınının sosyal hayattaki yerini ortaya koyar. Bu bölümlerde ön plana çıkan kahramanların duygu ve düşüncelerini saz-söz ile, nağmelerle terennüm etmeleri, Türk halkının folklorik yönünü de sergilemektedir. Metnin Dil Özellikleri: A-Ses Bilgisi, B-Şekil Bilgisi ve C-Cümle Bilgisi olarak üç bölümde hazırlanan gramer çalışması, Türkmence'nin tüm gramerini kapsamaz. Bu iki bölümün muhtevası ile sınırlıdır. Sözlük: Bu bölüm, metinlerde geçen anlamı bilinmeyen kelimeler, deyimler ve atasözlerinden oluşur. VII

SUMMARY The Koroğlu Epic which was published in Aksabat in 1990 with the title `GOROGLI TURKMEN GAHRIMANCILIK EPOSI` was written with the Kril alphabet by the Language and Literature Institute named Magtimguh of the USSR Science Academy of Turkestan. The epic's Tebli Batir and Harmandeli are present in my thesis. My thesis consists of four parts; transcripts, translations, language characteristics of the text and a glossary. In the Turkestan language there are 9 wovels and 23 consonants which make up a total of 32 sounds. The difference to Turkey's Turkish being that three `e`s exist. These are; e, 3, d. In the study the `e` shown as the equivalent sound of `a` is wider and more open compared to ours. Again the difference to Turkey's Turkish is that in the Turkestan language the `n` sound and double lip `v` (w) exist.The `ğ` sound is shown as `g`. `s` and `z` sounds are pronounced with a lisp. Translation: Koroğlu' s Epics Tebli Batir and Harmandeli are present in my thesis. In Tebli Batir; the story of Tebli Batir (courageous Tebli) one of the masters of Koroğlu and his betrayal of Koroğlu and Koroğlu' s mercy after his escape from him is told. In Harmandeli; the story of Harmandeli who is unbeatable, and considered as the blend of power and strength is told. Harmandeli brings up the place of Turkish women in social life in this section. The Turkish communities folkloric aspect is shown in these sections with the main heroes display of their feelings and thoughts through music and words. Language characteristics: Phonetic, morphologic and syntax properties of the language have been investigated within two sections. Glossary: This part consists of the meanings of unknown vocabulary, phrases and proverbs present in the text. VIII