Serahsi`nin el-Usulü ve Gazzali`nin el-Müstasfa`sına göre Delatün-Nass

Abstract

TÜRKÇE ÖZET Devletler hukuk temeli üzerinde kaimdirler. Hukuka kanunların tatbikatı ile ulaşıldığından dolayı, beşerî hukuklarda kanunların anlaşılıp yorumlanması için birtakım usûller geliştirilmiştir. İşte bunun gibi, İslâm Hukuku'nda da kanunlara temel teşkil eden nass'ların, Sâri' in iradesi doğrultusunda en güzel şekilde anlaşılıp yorumlanması için birtakım usûller geliştirilmiştir. İslâm Hukuku'nda bu usûller temelde iki yaklaşıma dayanmaktadır. Bunlardan biri Fukahâ Ekolü diye bilinen Hanefi, diğeri de Mütekellimîn diye bilinen Şafii Ekolü'dür. Her iki ekol de Kur'an ve Sünnet nass'larının yorumlanması hususunda iki ana taksime gitmişler, bunu, `nass'ın bir bütün olarak cümle halinde yorumlanması` ve `nass'ın parçalanarak kelime kelime yorumlanması` şeklinde ifade etmişlerdir. Yine, `nass'ın bir bütün olarak cümle halinde yorumlanması` m da iki ana bölüme ayırmışlardır. Fukahâ Ekolü buna `Sözlü Olmayan Delâlet` ve `Sözlü Olan Delâlet` derken, Mütekellimîn Ekolü `Sözün Delâleti` ve `Mananın Delâleti` adım vermiştir. Bu çalışmanın temelini; Fukahâ Ekolü'nün `Sözlü Olan Delâlet` içinde mütâlâa ederek `Delâletü'n-Nass`, Mütekellimîn Ekolü'nün `Mananın Delâleti` içinde mütâlâa ederek `Mefhûm-ı Muvafakat` dedikleri konu teşkil etmektedir. Her iki ekolden örnek birer kitap alınarak `Serahsî'nin el-Usûl'ü` ve `Gazzâlî'nin el-Müstasfâ'sı` na göre bu çalışma yapılmıştır. vı

ingilizce özet Nations are dependent on law. Since law consists of acting rules, in human made laws various methods to interpret them are developed. Likewise, in Islamic law various methods have been developed in order to gain insight to the verses of the Qur'an in accordance with the will of God, covering a canon law which constitutes the basis for the rules. The methods developed in Islamic law has its sources in two approaches. The first is called the Fukaha School and the second is Mutakallimin School. Both schools brought two main categorizations in the interpretation of the verses of canonic law, which are stated as interpretation of the canonic law as a whole and word for word. The former method has a further classification by both schools. While the Fukaha School name them as `guidance in words` and `guidance without words`, the Mutakallimin School regards them as `guidance of the word` and `guidance of meaning`. The present study deals with the Fukaha School's understanding of `guidance of canonic law` which they classify in `guidance in words` category; and the Mutakallimin School's understanding of `inferred meaning` which they classify in `guidance of meaning` category. The study concentrates on two major works in the field of Islamic law, which are Sarahsi's book al-Usul, and Gazzali's al-Mustasfa. vu