İlköğretim okulu sosyal bilgiler ders kitapları ile ilgili öğretmen ve öğrenci görüşleri (Sakarya ili örneği)

Abstract

ÖZET Öğretim programlarına dayalı olarak hazırlanmış olan ders kitapları okullarda en çok kullanılan öğretim materyalleri durumundadır. Bu özelliğinden dolayı öğrencinin kendi düzeyinde yazılmış ve tasarlanmış ders kitapları, dersin amaçlarına ulaşmada etkili bir araç olarak kullanılabilir. Ders kitaplarının verimli bir şekilde kullanılabilmesi için tasarım, içerik ve estetik açıdan bazı kriterlere sahip olması beklenir. Bu araştırma, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2002-2003 eğitim-öğretim yılında okutulan ilköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarının tasarım, içerik ve estetik açıdan öğretmen ve öğrenci görüşlerinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Betimsel nitelikte olan bu çalışmada öncelikle konuyla ilgili literatür taranmış ve bu literatüre dayanarak öğretmen ve öğrenciler için ayrı anketler hazırlamıştır. Daha sonraki aşamada hazırlanan anketler, Sakarya ili merkez ilçe sınırları içinde yer alan ilköğretim okullarında görevli sosyal bilgiler branş öğretmenleri ve 4. 5. sınıf okutan sınıf öğretmenleri ile. 4., 5., 6., 7. ve 8. sınıflarda öğrenim gören öğrencilere uygulanmıştır. Son aşamada ise uygulamanın sonucunda elde edilen verilerin yorumlaması yoluna gidilmiştir. Ankete katılan öğretmenler sosyal bilgiler ders kitaplannda tasarıma yönelik; şekil, grafik ve tabloların yeterince dikkat çekmediğini, öğrenmeyi kolaylaştırıcı ve akılda tutulacak nitelikte olmadığım belirtmişlerdir. Öğrenciler de kitaplarda yer alan şekil, grafik ve tabloları üzerinden zaman geçtikten sonra hatırlayamadıklarını belirterek bu görüşü desteklemişlerdir, içeriğe yönelik olarak öğretmenler sosyal bilgiler ders kitabının öğrencinin gelişim düzeyine uygun olmadığım, taksonomik bir sıra izlemediğini, bireysel farklılıklara uyarlanamadığmı, eleştirici bir bakış açısı bulunmadığım, evrensel değerlere yeterince yer verilmediğini, bölümler arasında bir bütünlük olmadığım ve bir sonraki sınıfa hazırlarken, bir önceki sınıfla bağlantısının kurulamadığını belirtmişlerdir. Özellikle estetik boyutuyla ilgili olarak da öğretmenler mevcut ders kitabının, ders kitabında bulunması gereken niteliklere yeterince sahip olmadığım belirtmişlerdir. VII

SUMMARY The general views of the teachers and students upon the social science textbooks at primary schools Key words: Primary school, social science, the design of textbooks, the content of the textbooks, the aesthetical aspect of the textbooks. The textbooks that are prepared according to the annual schedule are the most useful materials used at schools. Because of this fact, the textbooks written and designed as to the level of the student can be used as an effective device during the education period. For being much more effective there are some criterias that can not be put aside these are the design, content and the aesthetic aspect of the textbooks. In this study the general evaluation of the social science textbooks are being taken under consideration in the aspect of design, content and aesthetic that are used at schools related to the Ministry of Education during the period of 2002-2003 and also the views of the teachers and students are evaluated upon this subject. This is a descriptive study and first of all the related literature has been examined and two different surveys are prepared, one for teachers an one for students. The further surveys those prepared are applied to the social science teachers and class teachers from the 4th, 5th grade and to the students of the 4th,5th, 6th,7th and 8th grade who are all in the district of Sakarya Primary Schools. At the final step the comments on the subject is given according to the applied surveys. According to the survey results, the teachers common opinion is that the designs, graphics and styles of the social science textbooks are not enough to attract attention, do not facilitate the learning and can not be remembered. A similar comment also came from the students, they also stated that the graphics, style and design of the books were dull and unattractive. As content the teachers opinion is that the textbooks are not sufficient to the students level, do not have a regular order, can not be adopted to individual differences, has no criticisim, has no enough place for universal values, has no coherent among the chapters and there is no preparation for the upper class because of the incoherent among the chapters. Especially, the teachers stated that as an aesthetical aspect the textbooks do not have the required quality. VIII