Ortadoksluk`ta ikon teolojisi

Abstract

IV ÖZET Elinizdeki bu tezi hazırlarken ikonlann Ortodoksteolojisİndeki yerini, tarihi süreç içinde ele almaya çalıştık. Bu noktada bize düşen, tarihi malumat konusunda çok fazla detaya girmeden gerekli bilgiyi zikrederek ve ağırlık noktası teolojiyle ilgili olan kısmı vermekti. Bu bağlamda, tezimizin bir gereği olarak ikonlann ortaya çıkış süreci ve tarih içindeki gelişiminden, çok fazla detaya girmeden bahsetmeye dikkat ettik. Bu aşamadan sonra ise Ortodoks ibadetinde önemli bir yeri olan ikonlann çeşitleri ve onların kilisedeki mimari yapıya dahil olmasını sağlayan ikonostasisjle ilgili bilgileri teoloji bağlânu ve altyapısıyla açıklamaya çalıştık. İkon teolojisinin ilk temellerini ikonoklast dönemden önce görmek mümkünse de, bu konunun sistematize edilmesi ikonoklast dönemden sonra olmuştur. İkon ibadeti bu döneme kadar ciddi bir muhalefet ile karşılaşmamış, bu yüzden de ciddi bir teolojik temellendirmeye tabi tutulmamıştı. Ancak bu dönemin etkisiyle beraber Yuhanna ed- Dımeşki ve Studios'lu Theodore gibi teologlar ikonlann teolojik temelini ortaya koydular. Liturjinin ayrılmaz bir parçası olmaları da ikonlann din içindeki yerini gösteren önemli bir göstergedir. İkonlann yalnızca ibadet objesi olması değil, yapılış teknikleri de belli bir kanona bağlıdır. Kilise Babalan tarafından belirlenmiş olan bu kanon sayesinde ikonlar aslî özelliklerim yüzyıllar içinde devam ettinnişlerdir. Kilise, ikonlara saygı göstermek konusundaki sınırlan belirlemişse de bu inancın halk içindeki yansıması daha farklı ve yoğun olmuştur. Ortodoks halk için ikonlann kullanımı yalnızca kilise ibadetiyle sınırlı kalmamış, gündelik hayatın her anında kullanılmışlardır. Halk nezdinde ikonlann kullanımı, dinin teorisi ile pratiğin arasındaki farka işaret etmektedir. İkonlar her ne kadar direkt olarak sanatın konusu olmasalar da, kendine özgü üslupları, renk ve biçim anlayışlarıyla 20. yüzyılın başından itibaren modern sanat İncelemelerinde görünmeye başlamışlardır. Bu tezin hazırlanmasındaki temel amaçlardan biri de insanı anlama çabasıdır. Tasvir konusu her dinde hakkında konuşulan ve hüküm verilen bir konu olmuştur. Ortodoksluğun tasvirler hakkındaki inancını anlamanın da bu inancı oluşturan çok önemli bir temeli anlamaya olanak sağlayacağı kanaatindeyiz.

SUMMARY THEOLOGY OF THE ICON İN ORTHODOX BELIEF Keywords: Jesus Christ, Orthodoxy, Christianity, Byzantine, Icon, Iconoclasm, Iconophile,Iconostasis, Theology Main subject of our thesis is icon theology. All subject which discussed in the thesis, are connected with the icon theology. Theology of the icon is a important subject for Orthodox belief. We have divided our thesis into seven main parts. In the first section, we have focused icon's essential. The second part is about kind of icon. These are pray icons and didactic icons. In the third part of the thesis, we discussed iconostasis that is one of main part of Orthodox churches. In the part of fourth, we have regarded iconoclasm controversy that concerning the use of religious images, reached its peak in the Byzantine empire in the 8th and 9th centuries. This fact create iconophile act. The fifth part of the thesis is the most important of our study. In this part, we dealt the icon theology with the first and second iconoclastic period, Qunisext and Niceae counsils. In the sixth part we have focused the icon in daily life. We saw the icon among the essential needs of the Orthodox people. In the seventh and last part, we have regarded the history of icon art. Consequently, we tried to present icon's contribution to Orthodox theology. In this point incarnation is very important, because the reaction against iconoclasm was based upon the orthodox theology of the incarnation, as it was expressed during the christological controversies of eighth to nineth centuries:images of Christ are possible because Christ was a real man.Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde kullanılan sembolik anlatım, Kilise'nin kapılarını antik dünyaya açmasıyla yerini direkt anlatıma bırakmıştır. Resimler ve heykeller dini sanat içinde kullanılmaya başlamış ve kiliselerde kendine yer edinmiştir. Bu konuda mezhepler arasında tutum farklılığı vardır. Katolikler resim ve heykel arasında bir fark gözetmeksizin her ikisini de kullanmaktadır. Hristiyanlığın özüne dönüşünü savunan Protestanlar bu iki türü de kabul etmemektedir. Ortodokslar ise yalnızca kutsal kabul ettikleri ikonları kullanmakta fakat heykelleri kabul etmemektedirler. Bu çalışmada Ortodoks mezhebinin ikonlara bakışı, onların teolojideki ve gündelik hayattaki yeri- ele alınmıştır. İkonların tarih içindeki gelişimi, çeşitleri, sembolik anlamları ve sanat açısından değerleri de ele alınan diğer konular arasındadır. Hıristiyan resim sanatının da başlangıcını oluşturan ikonları ele alan bu çalışma, resim sanatının gelişimini anlatmaktan ziyade, Kilise tarihindeki önemli bir tartışmayı ele alarak aslında Hıristiyan teolojisinin oluşumuna ışık tutmayı hedeflemektedir. Aynı zamanda, Tanrı 'nın resminin yapılıp yapılamayacağı yönündeki tartışmalara da değinerek, Hıristiyanların Tanrı anlayışı konusunda bilgi vermektedir. İkon teolojisiyle ilgilenenlerin, Hıristiyanlık tarihi ve Ortodoksluk konusunda genel bilgilere sahip olduklarım düşünerek araştırmamızda bunlara yer vermekten kaçındık. Tezimizin sonunda ikon resimleriyle ilgili örneklerden oluşan ek bölümünün, konuyla İlgili somut bir bilgi vermesi açısından faydalı olacağını düşündük.