Cenabî Mustafa Efendi`nin El-Aylemü`z-Zahir fi Ahvali`l-Evail ve`l-Evahir adlı eserinin Ön Asya kısmının tenkildi metin neşri

Abstract

ÖZET Anahtar Kelimeler: Ön Asya, Orta Çağ, Selçuklarla, Anadolu, İran, Suriye Bu çalışmamızda Cenâbî Mustafa Efendi'nin E1-' Aylemü'z-Zâhir fî Ahvâli'l-Evâil ve'l- Evâhir adlı eserinden Ön Asya Devletleri ile ilgili kısmının Tenkidli Metin Neşrini yapmaya çalıştık. Bu tez çalışmasıyla yapmaya çalıştığımız Arapça olarak tarih yazan ilk Türk tarmçisinin eserini biraz daha aydınlığa kavuşturmak olmuştur. Kitap Anadolu Coğrafyasının Doğu tarafları ile çevresinde kurulmuş olan devletleri, başlarına kimlerin geçtiğini ve neler yaptıklarım ortaya koymağa çalışmaktadır. Aynı zamanda hükümdarların devletlere ve hükümdar olmak isteyenlere karşı yaptıkları mücadelelerde işlenmektedir. Tezi hazırlarken öncelikle İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Yeni Cami bölümünde olan Müellif Nüshasını inceledik. Daha sonra diğer nüshaları da bularak ortak bir metin tesis ettik. Bunlardaki farklılıkları sayfaların altoda göstermeye çalıştık. Daha sonra bu oluşturduğumuz çalışmayı bir araya getirmeye çalıştık. Metni yazarken daha derli şekilde bulunan Murat Molla Kitaplığındaki nr. 1429'da kayıtlı eseri esas aldık. Ek olarak arkaya koyduğumuz metinleri ise Ragıp Paşa Kitaplığındaki nr. 983 'te kayıtlı eseri esas aldık. Bu çalışmayı yaparken gördüğümüz, bu eserle ilgili Osmanlı ileri gelenleri arasında revaçta bir Tarih kaynağı olduğudur. Kaynaklan açısından da önemli bir eser olan El- ' Aylemü'z-Zâhir, diğer bölümleri itibariyle de ortaya çıkarılması gerekli bir eserdir. iv

SUMMARY THE EDITION CRITICS OF THE PART ON ASIA MINOR TAKEN FROM EL- AYLEMÜ'Z-ZAHİR Fİ AHVALİ'L-EVAİL VE'L-EVAHİR'S WRITTEN BY CENABI MUSTAFA EFENDİ Keywords: Asia Minor, Middle Ages, The Seljuks, Anatolia, Iran, Syria This study attempts to prepare the edition critics of the part on Asia Minor States taken out from Cenabi Mustafa Efendi's book El-Aylemü'z-Zahir fi Ahvali' 1-Evail ve'l- Evahir for publication. This dissertation aims to shed some lights on the book that was written by a person who was the first Turkish historian to write in Arabic. The book tries to introduce the history of those states founded in the east parts of Anatolian geography and the neighbouring regions, together with their rulers and the significant things that they did. It also mentions about the fights and struggles of rulers carried out against other states/countries and those people who wanted to gain their power. The writer's copy, which is stored in Istanbul Suleymaniye Library's Yani Cami division, is primarily examined for the preparation of this dissertation. The other copies of the book was later found and used to form a comprehensive text. The differences amongst the different copies are shown as footnotes in each page. In the next step, it was tried to put the study together by taking the copy registered and stored in the Molla Murad Library with the number 1429 as the basis, which was tidier than the other copies. The texts included in the dissertation as appendices are taken from the copy registered in Ragip Pasa Library with number 983. During progress of this study, it has seen that the book was a very popular historical source amongst the Ottoman rulers, governors and statesman. The references and sources used by the writer also make this book a very important source. Therefore, it can be claimed that bringing light to the other parts of El-Aylemü'z-Zahir is necessary, which is a significant historical source itself.