Hatay`da bulunan ziyaret-yatır yerleri ile ilgili inanışlar ve bu ziyaretler etrafında oluşan efsaneler

Abstract

Hatay'da bulunan ziyaret-yatır yerleri ile ilgili inanışlar ve bu ziyaretler etrafında oluşan efsaneler adını taşıyan bu çalışma içerisinde göze çarpan iki önemli unsur bulunmaktadır. Bunlar ?inanış? ve ?efsane? kavramlarıdır. Çalışmamızda bu unsurlardan yola çıkarak ziyaret olgusunu ve bunun halk kültüründeki yerini açıklamayı amaç edindik.Ziyaret nedir? Ziyaret kavramı içerisinde hangi unsurlar bulunur? İnanç, inanış, kült kavramları neyi ifade eder? Efsane, menkabe, keramet terimleri birbirinden hangi özellikleri nedeniyle ayrılır? Tasavvuf ve tarikat konularının evliyalar ile ilgisi nedir? Veli, mürid, şeyh, derviş kimlerdir ve özellikleri nelerdir? Sorularına cevap bulmak amaçlanmıştır.Yağmur duası, halk hekimliği, kurban geleneği, atalar kültü, tabiat kültleri, Hz. Hızır kültü gibi ziyaret olgusu içerisinde karşımıza çıkan inanç unsurlarının geçmişten günümüze uzantısı çalışmamız içerisinde incelenmiştir.Ziyaret yerleri ile ilgili efsanelerin tamamında ?inanç? unsuru bulunmaktadır. Veli kişiler, kutsal yerler ve hadiseler hakkında anlatılmaktadır. İçerisinde olağanüstü öğeler bulunmaktadır.Bu inanış ve anlatıların insan davranışına yön vermesi, yazıya geçirilmediği sürece unutulmaya yüz tutacağı gerçeği çalışmamızın amaçlarından biri olmuştur. Bizi bu çalışmaya yönelten bir başka önemli sebep de Hatay'ın çok kültürlü bir yapıya sahip olmasıdır. Bu sayede ziyaret yerleri ile ilgili çok sayıda inanış, uygulama ve anlatı çeşitliliğine rastladık.Çalışmamızda kaynak taraması, alan araştırması ve inceleme yöntemlerinden yararlanılmıştır. Kaynak taramasıyla başladığımız çalışmamızda Hatay ili sınırları dahilinde yer alan ziyaret yerleri ile ilgili inanış unsurlarını ve efsane metinlerini derlemek gerekçesi ile alan araştırmasına çıkılmıştır.Bu çalışmanın en önemli araştırma problemi, alan araştırmasında zamanın kısıtlı olmasıdır.Halk, keramet sahibi olduğuna inandığı evliya türbelerinin yanında, kutsal olduğuna inandığı taş, kaya, su, dağ, tepe, ağaç gibi mekanları da ziyaret etmektedir.Hz. Hızır'ın kutsallığına olan inancın güçlülüğünü toplumsal yaşamdaki uygulamalarda görebilmekteyiz.Ziyaret yerleri bir toplumun tarihi yapısıyla, yaşanılan coğrafyasıyla, geleneksel kültürüyle ve en önemlisi de inanış yapısıyla sıkı sıkıya bağlantılıdır. Bu yönünden bakıldığında halkın yaşam biçimi hakkında önemli ip uçları verir.Anahtar Kelimeler: Ziyaret, inanış, efsane, kült

İn this study, named the beliefs about visiting-pilgrimage places in Hatay and the legendes aroused from these places; there exists two important opponents. These are the concepts of ?belief and legend?. İn our study, thinking these opponents, we aimed to explain the fact of visiting and its place in the folk culture.What is a visiting? Which opponents are there in the expression of visiting? What do the belief, believe and cult expression? Which character separate the terms legend, tale and miracle from each other? What?s the relationship between the subjects of mysticism and religious order with the Saint? Who are the holy men, disciple, sheikh and dervish? And what are their characteristics? We aimed to find answers to these questions.İn our study, the history of the beliefs such as rain prayer, folk physician, tradation of sacrifice, cults of ancestors, cult of nature, cult of Hızır were researched.İn the legends abaut pilgrimage places, there exists a ?belief? element. Saint persons, sacred places and events are explained in these legends. There exists extraordinary opponent in these legends.One of our aim has been the reality that these beliefs and legends the humans behaviour and they are about to be forgotten unless they are written. Another point directed us to this study is that Hatay has a multi cultural structure. Owing to this, we come across to various beliefs, applications and legends.İn our study, we benefited from the methods of source scanning, space searching and researching. İn our study, which we began with source scanning, we went on with space searching in order to collect the writings of the beliefs and legends related to pilgrimage places in Hatay.The most important searching problem of this study is that, time is limited in the space searching.People accepts them holy, they visit the places such as stone, rock, water, mountain, hill, tree as well as Saint turbes.İn the folk life applications, we can see the strong belief of Hızır?s being holy.The pilgrimage places are connected with a folk?s historical structure, its geography lived in, its traditional culture and the most important its beliefs. When looked from this point, they give important clues about the folk?s life style.Keywords: Visitation, Belief, Legend, Cult