TMS-12 `Gelir Vergileri` Standardı`nın analizi

Abstract

Sermaye piyasalarının küreselleşmesiyle, yerel muhasebe uygulamalarına göre hazırlanan finansal tabloların küresel karar alıcıların sağlıklı ve güvenilir bilgi edinme ihtiyacına cevap verememesi nedeniyle Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları (IAS/IFRS) oluşturulmuştur. Bu standartlardan IAS-12 ?Income Taxes? Standardı' nın birebir çevirisi niteliğinde olan TMS-12 ?Gelir Vergileri? Standardı işletmelerin ticari karlarının vergisel etkilerden arındırılıp, daha net bir ticari kar raporlanabilmesi için yapılması gerekenleri düzenlemektedir.Türkiye' de, işletmelerin vergi gideri/geliri, geleneksel muhasebe uygulamalarına göre bulunan ticari kârdan/zarardan vergi yasalarının sınırlayıcı hükümleri dikkate alınarak ulaşılan mali kâr/zarar üzerinden hesaplanmaktadır. Buna karşın TMS-12 ?Gelir Vergileri? Standardı ise vergi gideri/gelirinin ticari kâr üzerinden hesaplanmasını öngörmektedir. Böylelikle ticari kâr-mali kâr arasında eşitsizliğe neden olan ve geleneksel muhasebe uygulamalarında dikkate alınmayan geçici farkların vergisel etkileri de (Ertelenmiş Vergiler) finansal tablolara yansımış olacaktır. Bunun sonucunda da dönem kârı bu vergisel etkilerden arınmış olarak ve daha gerçekçi bir şekilde tespit edilmiş olacaktır.Ancak, IFRS uygulamalarına ilk geçişte muhasebe kadrolarının en zor adapte olduğu standart olan IAS-12 ?Income Taxes? Standardı' nın birebir çevirisi niteliğinde olan TMS-12 ?Gelir Vergileri? Standardı anlaşılması en zor standartlardan biridir. Literatür taramasında görülmüştür ki bu zorluk nedeniyle olsa gerek standart ertelenmiş vergilerin hesaplanması ve muhasebeleştirilmesi konularıyla sınırlı olarak incelenmiştir.Bu nedenle standart, muhteviyatındaki paragraf hükümleriyle bir bütün olarak ve diğer standartlarla ilişkisi göz önünde bulundurularak analiz edilmiştir. Ayrıca, standartta vergi yasalarına atıf yapılan durumlarda Türk Vergi Yasaları' nın konuyla ilgili hükümlerine de değinilmiştir. Ertelenmiş vergilerin hesaplanması ve muhasebeleştirilmesiyle ilgili, standardın şu anda sadece mali kesim tarafından uygulanıyor olması nedeniyle de örnek uygulamaya yer verilmiştir.TMS/TFRS' lerin daha şeffaf finansal tablolar oluşturma amacı ve çabası göz önünde bulundurulduğunda; ticari kâr-mali kâr ayrımına neden olan geçici farklar nedeniyle ertelenmiş vergi geliri veya gideri muhasebeleştirilmesini öngörmesi, standardın geleneksel muhasebe uygulamalarına göre getirdiği önemli ve yerinde bir yeniliktir. Ancak uygulanması oldukça zor olan bu standardın Türkçe' ye aynen çevrilmesi bu zorluğu bir kat daha arttırmıştır. Bu bağlamda; bu çalışmanın ve güncel TMS/TFRS' ler ile yürürlükteki vergi yasalarına göre hazırlanan örnek uygulamanın TMS-12 ?Gelir Vergileri? Standardı uygulamalarının anlaşılmasına önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.

With the globalization of capital markets, the financial statements that are prepared according to local accountancy implementation applications owing to that they can not respond to global decision makers to obtain healthy and reliable information need, International Accountancy/Financial Reporting Standards (IAS/IFRS) has been constituted. One of these standards TMS-12 ?Income Taxes? Standard, which is a one to one translation of IAS-12 ?Income Taxes, regulates to purge enterprises commercial decisions taxation effects and the necessary applications in order to obtain better commercial profit reporting.In Turkey , the enterprices? tax expenses/incomes are calculated by considering commercial profit/loss tax laws? restrictive clauses that are applied according to conventional accountancy applications on financial profit/loss. In spite of that, ?TMS-12 ?Income Taxes? Standard foresees calculation on tax expense/income commercial profit. Thus, the provisional distinctions of taxation effects (deferred taxes) that are not considered at conventional accountancy applications and the inequality between commercial profit-financial profit will reflected on financial tables. So, profit of the period will be purged from taxation effects and will be determined more realistic.However; in the first application of IFRS, TMS-12 ?Income Taxes? Standard, which is the most difficult adaptable standart for accountants and which is one to one translation of IAS-12 Income Taxes? Standard is one of the most difficult understandable standard. It is seen in the literature scanning because of the difficulty, standart is searched restrictedly about deferred taxes? calculations and entering it in the accounts.For this reason standard has been analyzed considering as a whole of its paragraph clauses and its relation with other standarts. Also, in the standard where a refer is made on tax laws, Turkish Tax Law?s related clauses are touched on. Because, the standard about calculation of postponed taxes and entering it in the accounts is applied only by financial sector, a sample application is applied.When TMS/ TFRS efforts about obtaining more transparent financial tables are considered, because of provisional differences that causes commercial profit-financial profit and foresees deferred tax income or expense and entering it in the account, it is an important and proper innovation in comparison with conventional accountancy applications. However; it is very difficult to implement this standard and when it is translated into Turkish identically, it becomes more difficult. In this sense, it is thought that with this study and current TMS/TFRS and the sample application that is prepared according to current tax laws will contribute to understanding ?TMS-12 ?Income Taxes? Standard.