II. Mahmut Döneminde ulemanın modernlik anlayışı

Abstract

Bu araştırma, II. Mahmud döneminde ulemanın, bu dönemde modernleşmek yolunda gösterilen yenileşme hareketleri karşısındaki tavrını; tarihi ve kültürel bağların kendisine yüklediği sorumluluklar çerçevesinde modernleşme çabalarına bakışını ve göstermiş olduğu olumlu ve olumsuz tavrı, ayrıca bu tavrın olumlu ve olumsuz yönlerini incelemektedir. II. Mahmud dönemi yapılan ıslahatların ve Batı ile ilişkilerin tarihsel seyri ve etkileri takibe alınarak, modernleşme yolunda şekil ve öze yönelik yeniliklerin kültürel yansımalarına dikkat çekmektedir. Bürokrasi ile halk arasındaki ilişkilerin nasıl bir boyut kazandığına, bu yeni düzenlemelerin hangi istikamette yürütüldüğüne ve ulemanın (ilmiye sınıfı) bu düzenlemeler karşısında hangi konumda nasıl bir rol üstlendiğine değinilmiştir. Reformlar genellikle `yenilik' kavramıyla ifade bulmuş ve daha çok bu şekilde değerlendirilmiştir.a) Osmanlı son dönem modernleşme çabalarının ulema tarafından algılanış biçimi; ulemanın yapılan düzenlemelere olumlu ve olumsuz yaklaşımları, ulema ile yönetim arasındaki ilişkiler nasıl bir boyut taşımaktadır?b) Yapılan düzenlemeler karşısında ulema, halkın menfaatlerini sosyal ve kültürel bütünlük açısından hangi istikamette görmüş, gerçekleştirilmeye çalışılan kültürel değişimler karşısında nasıl bir tutum içerisinde olmuştur?Araştırmada, II. Mahmud dönemi ıslahatlarının teorik analizi, tarihi süreçteki seyriyle birlikte ele alınarak, ilgili kaynaklar gözden geçirilmiştir. Ayrıca ulema (ilmiye sınıfı) nın bu dönem konumu ve rolünü ele alan makaleler ve bildiriler araştırmanın amacı doğrultusunda incelenmiş ve yararlanılmıştır.Anahtar kelimeler: Modernleşme, Batılılaşma, Sekülerizm, Sosyal Değişme, Islahat, Ulema, İlmiye SınıfıStratejileri, Başarı Faktörleri

In the 19th century,the position of the Ottoman State in global scale had begun to narrow and decline in the socio economic sense. To get rid of this situation and obtain the earlier power various solutions had been offered.Sultan Mahmud had found this solution in European-style inovations sand made some preparations to create a suitable position for the reforms.In this case two power which are the pillars of the state could be focused on `Army and Ulema?Firstly Army had to be worked on.Since Yeniçeri Ocağı which was adopted as the world?s most successful union had failed to maintain its old principals and begun to deteriorate.Thus indisciplined state of the army was creating dangers from the point of both country and innovations.By removing Yeniçeri Ocağı, Sultan Mahmut made a huge step in the reform process and in the initiation of the reforms.Afterwards he would consider ulema and by closing to them he would benefit from their spiritual influence.Therefore it happened like that.The leading Ulema had supported Sultan in the beginning of reforms.They had personally involved in designing, carrying out and making common of the reforms and they had played very important role during this process.In order to provide legitimacy among the population Şeyhülislam personally had given verdicts and tried to explain the position and reasons of innovations in religious rules.During this process, ulema in high positions showed attitudes in favor of the reforms.Many of the Ulema had supported the reforms by writing works about innovations.To be able to provide balance with Europe and maintain its own position in the global scale,Ulema and the administration were in concensus to make western tendency reforms. On the other hand Ulema from lower positions had opposed to reforms and showed anti-reformist attitude.At this point,it can be said that a disagreement had begun among Ulema. Ulema who supported taking science and technology from Europe had not showed the same determination about taking Europe?s lifestyle,moreover they had voiced their doubts about it.But,the result had not changed much and a new historical duration called the beginning of necessary cultural changes had begun.Keywords:Modernism, Westernization, Secularism, Social Change, Reform, Ulema, Ulema Class