Bursa ile ilgili Osmanlı devri görsel belgelerinin sanat tarihi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Osmanlı Devleti'nin ilk başkenti olan Bursa, kuruluşundan Cumhuriyet'in ilanına kadar geçen altı asırlık zamanda, koca çınarın ilk filizlendiği yer olmuştur. Bu geçen zaman içinde pek çok gezgin, araştırmacı ve ressamın ilgisini çekmeyi başarmıştır. Kente gelen gezgin ve araştırmacıların bir kısmı sadece yazılarıyla, bazıları ise yazılarının yanında desen, gravür ve litografileriyle de kentin eşsiz güzelliğini belgelemişlerdir. Sanatçılar 19 yüzyılın ikinci yarısına gelinceye kadar gezilip görülen yerlerin unutulmayıp başkalarına aktarılabilmesi için gravür ve litografi baskı tekniklerinin yanı sıra, kitap tasvir sanatı (minyatür), suluboya, guvaj boya, karakalem, sepya, yağlıboya gibi temel teknikleri de kullanmışlardır. Bu eserler kentin topografyasını, bitki örtüsünü, mimarisini ve geçirdiği önemli olayları belgeleyen çok kıymetli belgeler olarak tarihe geçmiştir. Bu yıllardan sonra fotoğrafın yaygınlaşması ile farklı tekniklerde yapılan resimler önemini yitirmek yerine foto-gerçekçi resim yöntemi kullanılarak daha çok eser üretilmiştir.Osmanlı Devleti döneminde yaşayan sanatçılarının yapmış oldukları, Bursa'yı tanıtan görsel belgeler çalışmanın kaynağını oluşturmaktadır. Bir araya toplanan görsel belgeler, bilimsel metodlar kullanılarak eserin adı, bulunduğu yer, ressamı (sanatçısı), yapım yılı, tekniği, ölçüsü ve tanımı bölümünde de eserin tanıttığı yer ve kompozisyon unsurları açısından değerlendirilerek eserlerin kataloğu hazırlanmış, tekniklerine göre ayrılan eserler kronolojik sırayla incelenmiştir. Elde edilen bilgiler ışığında, Bursa ile ilgili Osmanlı Devri görsel belgelerinin sanat tarihi açısından değerlendirmesi yapılarak bu dönemdeki Bursa tanıtılmaya çalışılmıştır. Yapıtlarda yer alan ögeler ve anıtlar sanat tarihi ve resim sanatı yayınlarından yararlanılarak çözümlenmiştir.Bu çerçevede tespit edilen Bursa'yı yansıtan Osmanlı dönemi görsel belgeleri 1534-1922 yılları arasında tarihlenmekte olup kentin yüzyıllar içinde geçirdiği büyük yangınlar, depremler ve işgallerin izleri sanatçıların eserlerinde yerlerini almışlardır.Çalışma, Bursa'nın zaman içinde yok olan tarihi anıtlarının, değişen doğal güzelliklerinin, ev mimarisinin, giyim-kuşamının, sosyo-kültürel yaşamının, kısaca Osmanlı yaşam kültürünün tanıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılması açısından önemlidir.

The first capital city of Ottoman Empire, Bursa became the root of the huge sycamore from its beginning to the proclamation of the republic. During this period, this city managed to attract many travellers, explorers, and artists. Some of these people documented its magnificent beauty with their writings, patterns, gravurs and lithographles. By the time they reached the second half of the 19th century, artists had used not only gravur and lithography, but also book depiction art (miniature), aquarelle, guvaj oil, charcoal drawing, sepia and oil paint in order to pass on and not to forget the places that had been seen beforehand. These works had placed in history as very precious ones, making visible the topography, flora, architecture and history of the city. After these years, with the proliferation of photography they did not lose importance, but many were created by the help of photorealistic technique.The visual works of the artists, who were lived in the Ottoman Empire Region, are the main source of this study. The visual works were listed according to their names, locations, names of the artists, their dates, techniques, sizes and meanings. With these information, Bursa is presented by making the assessment of its Ottoman Empire visual documents in terms of Art History. The works which were collected according to their techniques, were examined chronologically. The items and monuments were analyzed by the works of art history and painting art.The visual works, depicting Bursa, belongs to the dates between 1534 and 1922, and the traces of big fires, earthquakes and invasions could be seen in many artists? works.The study is significant as presenting historical monuments which are perishing day by day, changing natural beauty, home architecture, dress and finery, socio-cultural life, namely as presenting Ottoman life culture and transferring it to the next generation.