Balkanlarda Osmanlı mirası ve ulusçuluk çerçevesinde Balkan Türklerinin kimlik ve yönetim sorunları: Kosova ve Makedonya örneği

Abstract

Balkanlar'da beş asrı aşkın bir süre hüküm süren Osmanlı Devleti, Millet sistemi dahilinde Balkan halklarını dini kolektif kimlikler içinde bir arada tutabildi. 19. yüzyıl ile birlikte ulusçu ideolojilerin Balkan halkları arasında etnik kimlikleri ulusal kimliklere dönüştürmesi ile birlikte bir yandan Osmanlı millet sisteminin klasik içeriği değişime uğrarken öte yandan siyasallaşan ulusal mücadeleler Balkanlar'da Osmanlı Devleti'nin sonunu getirdi. Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'dan çekilmesi ile birlikte önemli bir kültürel ve tarihi mirasın yanı sıra demografik bir miras da Balkanlar'da günümüze kadar varlığını sürdürdü. Osmanlı millet sistemi içinde hakim millet konumundaki Müslüman topluluklar bir yandan azınlık konumunda gerilerken öte yandan dini-kültürel Müslüman kimliğinin yanı sıra etnik kimlikler ve hakim siyasi idarelerin tanımladığı yeni siyasi kimlikleri edinmek durumunda kaldılar. Göç ve asimilasyon politikalarına paralel bir biçimde 20. yüzyıl boyunca geçmişte eş anlamlı olarak kullanılan Müslüman ve Türk kimlikleri ayrışmaya ve erimeye başladı. Çağdaş Balkanlar'da hala Osmanlı mirası olarak değerlendirebileceğimiz Müslüman halkların yanı sıra Türk topluluklar da yaşamaktadır. Kosova ve Makedonya örnekleri üzerinden ele alından Türk topluluklarının kimlik ve yönetim problemleri aslında Osmanlı millet sisteminin çağdaş Balkanlar'daki izini sürmek anlamına gelmektedir.Çalışma üç temel bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm Balkanlar'ı coğrafi ve kültürel anlamda ele almaya çalışmaktadır. Kültürel anlamda Osmanlı- Türk geçmişinden dolayı batılı literatürde sürekli olarak geri kalmışlıkla, doğulu bir aidiyetle, kaos ve çatışma ile özdeşleştirilen Balkanlar'ın kültürel sınırları kadar coğrafi sınırları da belirsizdir. İlk bölümün devamında Balkanlar'da Osmanlı mirası Osmanlı yönetim anlayışı çerçevesinde ele alınırken sonrasında bu yönetim anlayışının çözülmesi süreci verildi.İkinci bölüm Balkanlar'da Osmanlı mirasını çözen bir etkiye sahip olduğu için kimlikler, etnik ve ulusal kimlik gibi kavramlar eşliğinde Balkan Ulusçuluklarına dair bir incelemeyi içermektedir. Aynı şekilde Osmanlı sonrası Balkan kimlikleri de bu bölümde ele alındı.Üçüncü bölüm çağdaş Balkanlar'da Türk topluluklarının iki örneği olan Kosova ve Makedonya Türklerinin kimlik ve yönetim alanında yaşadıkları sorunlara ayrıldı. Nüfus, anadilin kullanımı ve anadilde eğitim, siyasi temsil, sivil toplum ve medya kuruluşları ve sosyo-ekonomik durum gibi başlıklar altında Kosova ve Makedonya Türkleri'nin kimlik ve yönetim sorunları ele alındı.

Otoman State ruling Balkans for over 5 centuries was able to hold together Balkans peoples within the religious collective identities designed by ?Otoman Millet System?. İn 19 cc. while nationalist ideologies transformed the ethnic identities of Balkans peoples in to national identites, classical content of Otoman Millet System was changing, on the other hand national struggles gaining political dimension were dissolving Otoman rule İn Balkans. After the retreating of Otoman State from Balkans, significant cultural and historical heritage, at the same time demographical one have survived until today. Muslim communities which had a dominant position within the Otoman Millet System were regressing to the minority statues, on the other hand they had to identify themselves with new ethnical identites together with their religious and cultural identities, on the other hand with the new political identities designed by 20. cc. Balkan States. Parallel with migration and assimilation policies ?Muslim? and ?Turk? identities started to disentegrate and dissolve during the 20. cc.. İn addition to Muslim Communities, Turkish Communities have survived in contemporary Balkans we can evaluate as a part of Otoman Legacy. İn fact, the administrative and identity problems of Balkan Turks analiyzed through the examples of Kosovar and Macedonian Turks has a meaning to trace of Otoman legacy in the contemporary Balkans.The study consist of three main chapters. The first chapter tried to adress Balkans as a cultural metaphor and seek the answer to the perplexing question of where the Balkans starts and lasts. Cultural borders of Balkans identified with backwardness, a relationship with Orient, chaos and conflict because of the its Ottoman past are ambigious as much as its geographical borders. The first chapter handles the Balkans in cultural and geopraphical senses. Otoman legacy in Balkans was analysed in the Ottoman understanding of administration and after that it was discussed dissolving process of Otoman system in nationalism era.İn the second chapter , because of its dissolving affect of the Ottoman administration system, nationalism of Balkans Peoples was handled by means of the concepts ?İdentity?, ?Ethnicity?, ?Ethnic İdentity?, ?national İdentity?. At the same time, post-Ottoman period Balkans identities were examined in this capter.The third chapter was allocated to the problems experiencing in the identity and administration fields of the Kosovar and Macedonian Turks as two examples of Balkan Turks. Under the tıtles of population, speaking and education in mother tongue, political representation, nongovernmental and media instutions and socio-economical status, the identity and administration problems of Balkans Turks were analyzed in this chapter.