Ali Şeriati düşüncesinde İslam ve siyaset ilişkisi: Kavramsal bir analiz

Abstract

Ali Şeriati (1933-1977) modern dönem İslam düşüncesinin önemli mütefekkirlerinden biridir. Eserleriyle gerek İran gerekse diğer İslam ülkelerinin fikir hayatı üzerinde derin ve ciddi etki yaratmıştır. Dinin toplum içindeki rolüne dikkat çeken Şeriati İslam terminolojisine mensup terimleri geleneksel kullanımından farklı bir şekilde ele alarak yorumlamıştır. O, bir taraftan Müslüman halklar üzerindeki molla tahakkümünü, diğer yandan ise Batı sömürgeciliğini ciddi manada eleştirmiştir. Bu çalışmada özel olarak Ali Şeriati'nin Siyaset ve İslam ile ilgili düşüncelerinin kavramsal bir analizi yapılmaktadır. Bu çerçevede politik ideolojisini oluşturan dini ve siyasi kavramlara getirdiği tanımlar incelenmiştir. Şia'nın konuyla ilgili temel kavramları önce geleneksel anlamıyla sonra Şeriati'nin bakış açısıyla karşılaştırmalı olarak açıklanmaya çalışılmıştır. Konu ile ilgili Şeriati'nin kendi kaynakları başta olmak üzere ikincil kaynaklara da yer verilerek araştırma ortaya konulmuştur. Üç bölümden oluşan araştırmamızın ilk bölümde İslam, Din, Devlet ve Siyaset kavramları açıklanmaya çalışılarak, İslam'da din ve devlet ilişkileri Ehli Sünnet, Şialık ve Diğer Mezhepler alt başlıkları altında incelenmiştir. Bu bölümde İslam'da mezhepleşme süreci incelenerek, İslam'ın Şia kolunun inanç esasları üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Ali Şeriati'nin kısaca hayatı, düşüncelerinin oluşumunda etkili olan düşünce adamları ele alındıktan sonra İslam düşüncesini oluşturan kavramların analizi yapılmıştır. Son bölümde ise İran İslam Devrimi ve Şeriati'nin bu devrime etkisi incelenmiştir. Özet olarak bu çalışmada Şeriati düşüncesinde İslam ve siyasete ilişkin kavramları, ilgili literatürün analizi yapılarak incelenmeye çalışılmıştır.

Ali Shariati (1933-1977) is one of the important thinkers of modern Islamic thought. His works have had profound and serious impact on the philosophy of Iran and other Islamic countries. Shariati, who draws attention to the role of religion in society, interprets the terms in Islamic terminology differently from the way they are traditionally used. He seriously criticized the domination of the mullah on the Mus-lim people on one side and Western colonialism on the other. This study makes a conceptual analysis of Ali Shariati's thoughts on the relationship between İslam and politics in particular. In this framework, the revolutionary definitions brought to the religious and the political ideology have been examined. It is attempted to make a comparative explanation of the Shia's basic concepts related to the subject, first in the traditional sense, then from Shariati's point of view. Shariati's own resources as well as his secondary sources are also mentioned in the study. In the first part of our three-part research, we try to explain the concepts of İslam, religion, state, and politics; and the İslam religion is examined under the sub-headings. This section examines the process of sectarianization in İslam, focusing on the principles of faith in the Shia sect of İslam. In the second part, Ali Shariati's ideas that are effective in the formation of the philosophies of life are briefly discussed, and then the concepts forming the İslamic ideology are analyzed. In the last part, the Iranian İslamic revolution and Sharia's effect on this revolution is examined. In summary, in this study it is attempted that the concepts related to politics and İslam in the light of Shariati's thoughts are surveyed by analyzing the relevant litterateur.