Yükseköğretimde dijital olgunluk modelinin tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi

Abstract

Araştırmada, yükseköğretimde dijital olgunluk modelinin geliştirilmesi ve geliştirilen bu modelin uygulanıp değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada Tasarım ve Geliştirme Araştırma modelinin Tip 2 türü kullanılmıştır. Kullanılan bu model modeli geliştirme, pilot uygulama ve modeli uygulama olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır. İlk aşama olan modeli geliştirme kapsamında alanyazın incelemesi, 12 uzman ile yarı yapılandırılmış görüşme ve yedi uzman ile 25 haftalık uzman panelleri gerçekleştirilmiştir. İkinci aşama olan pilot uygulamada, 18 üniversiteden 35 katılımcı ile görüşmeler gerçekleştirilirmiştir. Üçüncü ve son aşama olan modeli uygulama kapsamında ise sekiz üniversite ile uygulama ve sonrasında uygulanabilirlik ve kullanışlılığa yönelik değerlendirme yapmak amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında gerçekleştirilen görüşmelerden elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında Yükseköğretimde Dijital Olgunluk Modeli geliştirilmiştir. Bu modelde toplam beş boyut (birey, yönetsel süreçler, eğitim, araştırma ve altyapı) ve 19 alt boyut oluşturulmuştur. Oluşturulan bazı alt boyutlar; öğrenci, öğretim elemanı, dijital varlık yönetimi, dijital idari süreçler, içerik ve materyal, yöntem ve dijital pedagoji, araştırmada rehberlik ve destek, araştırma süreci ve izleme, etkili iletişim ve entegrasyon ile yenilikçilik şeklinde sıralanmıştır. Yine model kapsamında beş düzey (farkındalık, kısmi uygulamalar, stratejik uygulamalar, bütünleşik uygulamalar ve kültüre dönüşme) ve 104 gösterge oluşturulmuştur. Ayrıca model geliştirmede edinilen deneyimlerden yola çıkarak çeşitli olgunluk modeli geliştirmeye yönelik tasarım ilkeleri oluşturulmuştur. Bu deneyimler; boyutların bütüncül olması, düzeylerde kuralların açık ve anlaşılır olması, göstergelerin uygun somutluk düzeyine sahip olması ve modelin yapısının uygulanabilir olması şeklinde sıralanmıştır. Yükseköğretimde Dijital Olgunluk Modelinin geliştirilmesi kapsamında boyut, düzey ve göstergeler hazırlanmıştır. Hazırlanan bu model beş boyut, beş düzey ve 104 göstergeden oluşmuştur. Geliştirilen modelin yükseköğretimdeki dijital uygulamaları kapsayıcı olması, modelin açık ve anlaşılır olması, göstergelerin dijital uygulamaları yansıtacak sayıda olması, açıklamalar, örnekler ve kılavuzla desteklenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Model geliştirme sürecinde elde edilen en önemli sonuçlardan biri de modeli kullanacak olan üniversitelerin farklı dijitalleşme perspektiflerine sahip kişiler ile farklı periyotlarda modeli doldurmalarıdır. Ayrıca model üniversitenin anlayacağı kadar basit, farklı uygulamaları içine alacak kadar kapsayıcı ve onlara rehberlik edip ne yapmaları gerektiğini sunacak kadar somut olması gerektiği sonucunda ulaşılmıştır.

In the research, it is aimed to develop the digital maturity model in higher education and to apply and evaluate this developed model. Type 2 of the Design and Development Research model was used in the study. This model consists of three stages: model development, pilot implementation, and model implementation. Within the scope of developing the model, which is the first stage, a literature review, semi-structured interviews with 12 experts, and 25-week expert panels with seven experts were conducted. In the second phase, the pilot application, interviews were conducted with 35 participants from 18 universities. Within the scope of the third and final stage of the model application, semi-structured interviews were conducted with eight universities to evaluate the application's applicability and usefulness and afterward. Content analysis was used to analyze the data obtained from the interviews conducted within the scope of the study. The Digital Maturity Model in Higher Education was developed within the scope of the research. In this model, a total of five dimensions (individual, administrative processes, education, research, and infrastructure) and 19 sub-dimensions were created. Some sub-dimensions were created; students, lecturers, digital asset management, digital administrative processes, content and materials, methods and digital pedagogy, guidance and support in research, research process and monitoring, practical communication and integration, and innovation. Again, five levels (awareness, partial practices, strategic practices, integrated practices, and transformation into culture) and 104 indicators were created within the model's scope. In addition, based on the experiences gained in model development, design principles for developing various maturity models were created. These experiences are; The dimensions are holistic, the rules at the levels are clear and understandable, the indicators have the appropriate level of concreteness, and the structure of the model is applicable. Dimensions, levels, and indicators were prepared within the scope of developing the Digital Maturity Model in Higher Education. This prepared model consists of five dimensions, five levels, and 104 indicators. It was concluded that the developed model should include digital applications in higher education, the model should be clear and understandable, the indicators should be in number to reflect digital applications, and explanations, examples, and guides should support it. One of the most important results obtained in the model development process is that the universities that will use the model fill the model with people with different digitalization perspectives at different periods. In addition, it was concluded that the model should be simple enough for the university to understand, comprehensive enough to include different applications, and concrete enough to guide them and present what they should do.