1970-1985 yılları arasında yayımlanmış romanlarda gecekondu sorununa Ankara merkezli bir bakış

Abstract

Hızlı kentleşme sürecinin yaşanmaya başladığı 1950 sonrası dönemde, siyasi ve ekonomik istikrarsızlığın sebep olduğu gecekondu sorunu ortaya çıkar. Başkent Ankara'da, konut sıkıntısına yönelik bir çözüm olarak görülen gecekondular, çaresizliğin sebep olduğu sağlıksız bir yerleşme biçimi olarak varlık gösterir. Gecekondu olgusu, Türk toplumunun sosyokültürel, ekonomik ve ideolojik yapısında köklü değişiklikler yaşanmasına neden olur. Bu durum, toplumsal olana ve insan gerçekliğine dair anlatıma sahip olan kurgusal metinlerde yazarların gözlemleri neticesinde karşılık bulur. Gecekondu, gecekondu toplumu, gecekondulaşmanın neden olduğu altyapısal eksikliklerin kurgusal metinler üzerindeki etkisini örnekleyen bu çalışma ile, özelde Ankara'dan hareketle romanların gecekondu sorununu ele alış biçimi açısından derinlemesine bir çözümleme amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yazarların mekân tasvirlerinin gerçeklikle örtüştüğü, Türkiye tarihindeki gecekondu sorununun romanlarda eş zamanlı ilerlediği ortaya konulmuştur. Bununla birlikte edebiyat ve sosyoloji, roman ve toplum arasındaki etkileşimsel ilişki desteklenmiş, farklı dünya görüşlerine sahip yazarlarımızın toplumsal sorunlar karşısında pasif bir tutum benimsemediği gibi ortak söylemler de geliştirebildiği gözlemlenmiştir.

In the post-1950 period, when rapid urbanization began to take place, the problem of slums, caused by political and economic instability, emerged. In the capital Ankara, slums, which are seen as a solution to the housing shortage, exist as an unhealthy settlement form caused by desperation. The phenomenon of slums causes radical changes in the socio-cultural, economic, and ideological structure of Turkish society. This situation results from the observations of the authors in fictional texts that have an expression about the social and human reality. With this study, which exemplifies the impact of slums, slum communities, and the infrastructural deficiencies caused by squatting on fictional texts, an in-depth analysis is given regarding how novels deal with the slum problem, especially with reference to Ankara. In this direction, it has been revealed that the writers' descriptions of places coincide with reality, and the slum problem in Turkish history progresses simultaneously in the novels. Further, the interrelationship between literature and sociology, novel and society was reinforced, and it was observed that our authors with different world views did not adopt a passive attitude towards social problems and were also capable of developing common discourses.