Osmanlı Posta ve Telgraf Teşkilatı (1838-1876)

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı Devleti Posta ve Telgraf Teşkilatı'nın 1838-1876 yılları arasındaki gelişim sürecinin detaylı bir şekilde incelenmesi amaçlanmaktadır. Sultan II. Mahmud döneminde ülke içerisindeki menzilhâneler ile ilgili yaşanan çeşitli sorunlardan dolayı haberleşme alanında bazı düzenlemeler yapılmıştır. Ancak bu düzenlemeler sorunların çözümünde yeteri kadar etkili sonuçlar vermediği için 1824 yılında menzilhânelerin kiraya verilmesi usulü uygulanmıştır. Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesiyle birlikte birçok alanda düzenlemeler yapılmış, haberleşme sisteminde ise menzilhânelerin kaldırılmasına ve Posta Nezareti'nin kurulmasına karar verilmiştir. 23 Ekim 1840 tarihinde kurulan Posta Nezareti tarafından bir komisyon oluşturulmuş, daha sonra bazı merkezlerde postahaneler açılmıştır. Posta Nezareti, idari yönden Ticaret Nezareti'ne, gelir ve gider yönünden ise Maliye Nezareti'ne bağlanmıştır. İlk dönemlerde sınırlı sayıda posta çıkarılırken daha sonraki dönemlerde bu alandaki iş yükünün artmasıyla beraber yeni posta güzergâhları belirlenmiş, postaların çalışma günleri ve saatleri artırılmıştır. Telgrafın, Osmanlı Devleti tarafından kullanılmaya başlanması ile de haberleşme alanında yeni imkânlar sağlanmıştır. Osmanlı Devleti telgrafla ilk olarak Osmanlı-Rus Savaşı (1828-1829) sırasında tanışmıştır. 1847 yılına gelindiğinde Sultan Abdülhamid ve devlet erkânının katıldığı bir törenle Samuel Morse tarafından icat edilen elektrikli telgraf makinesinin tanıtımı yapılmıştır. Osmanlı Devleti'nde yaşanan bu gelişmenin ardından ilk elektrikli telgraf hattı Kırım Savaşı sırasında kurulmuştur. 1868 yılına gelindiğinde Telgraf idaresi ile Posta Nezareti'nin birleştirilmesi kararı alınmıştır. Tasarruf amacıyla alınan bu kararla posta merkezleri birleştirilmiş ve merkezlerde çalışan memur sayısı azaltılmıştır.

In this study, it is aimed to examine the development process of the Ottoman State (Empire) Postal and Telegraph Service between 1838-1876 in detail. During Sultan Mahmud II period some arrangements were made in the field of communication due to varrious problems related to the menzilhanes (i.e. a simple building constructed for accomodation of postal horses and their diver) areas in the country. But due to all these regulations, related to the Menzilhanes, did not give enough effective results, the method of renting Menzilhanes were applied in 1824. With the declaration of the Tanzimat Reform arragments were made in many areas, and in communication system, it was decided to abolish the menzilhanes and to establish the post office ministry instead. Post office ministery, founded 23 October 1840, established a commission following which, post office centers opened. The Postal Ministry is subordinated to the Ministr of Trade in terms of administrative aspects and to the Ministry of Finance in term of income and expenditure. While a limited number of mail issued at the beginning new mail routes were determined with the increase of workload in this area in the following periods, and the working days and hours of mailing were increased. With the introduction of the telegraph by the Ottoman Empire, new opportunities in the field of communication were provided. The Ottoman Empire first met with the telegraph during the Ottoman-Russian War (1828-1829) the electric telegraph machine invented by Samuel Morse was introduced at the ceremony attended by Sultan Abdulhamid and state officials in 1847. Following this development in the Ottoman Empire, the first electric telegraph line was set up during the Crimean War. In 1868, it was decided to combine the Telegraph Administration and the Post office Ministry. With this decision post center were combined and number of civil servants working in the centers were reduced.