Karaz Kültürü'nün Amik Ovası ve çevresindeki etkileri

Abstract

Amik Ovası, Erken Tunç Çağı'nın başlarında kuzeyden güneye doğru yayılan Karaz Kültürü'nün temsilcileri için önemli bir yerleşim olmuştur. Bölgenin sahip olduğu stratejik konumunun yanı sıra uygun iklim şartları, verimli tarım arazileri, hayvancılık için önemli platoları ve zengin doğal kaynakları ile bu tarımcı-çoban toplulukların ihtiyaçlarını karşılayacak potansiyele sahip bir bölgedir. Bu yüzden bölgede yapılan yüzeysel bir araştırmada bile yaklaşık elli arkeolojik merkezde bu kültüre ait malzemeye rastlanması şaşırtıcı olmamalıdır. Bu çalışmanın amacı Erken Tunç Çağı boyunca Yakın Doğu'nun çok geniş bölgesine yayılan bu kültürün güneye yayılımında oldukça önemli bir rol oynayan Amik Ovası'ndaki durumuna odaklanmaktır.2019-2022 yılları arasında Hatay ili, Antakya (merkez ilçe), Reyhanlı, Kırıkhan ve Kumlu ilçelerini kapsayan alandaki yaklaşık 50 höyükte tarafımızca araştırma yapılmıştır. Bu araştırmada elde edilen bulgular önceki araştırmalarda bulunanlarla birlikte değerlendirilmiştir. Böylece kültürün Amik Ovası'ndaki bölgesel özelliklerine yönelik daha sağlıklı çıkarımlar yapılabilmiştir. Ayrıca Amik Ovası yerleşimlerinde bulunan Karaz Kültürü'ne ait malzemeler, ovanın kuzeyindeki ve güneyindeki bölgelerden gelen malzemelerle karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Daha çok Mezopotamya kültürlerinin etkisi altında gelişen Amik Ovası'na Erken Tunç Çağı'nda gelen tarımcı-çoban topluluklar bölgenin yerleşim modeli, çanak çömlek ve mimari geleneği üzerinde önemli bir değişim ve dönüşüme sebep olmuştur. Yerleşik kültürlerin hâkim olduğu bölgeye pastoralist toplulukların kalabalık bir şekilde gelmesiyle yaşanan bu değişim ve dönüşümün ele alındığı bu çalışmanın, daha sonra bu konuda yapılacak çalışmalar için faydalı olacağını düşünmekteyim.

At the beginning of the Early Bronze Age, Amik Plain was a settlement for the needs of the Karaz Culture, which spread from north to south. In addition to the strategic location of the region, it is a region that has the potential to meet the needs of these agricultural-pastoral communities with its suitable climatic conditions, fertile agricultural lands, important plateaus for animal husbandry and rich natural resources.Therefore, it should not be surprising that materials belonging to this culture were found in about fifty archaeological centers even in a superficial survey in the region. The aim of this study is to focus on the situation in the Amik Plain, which played a very important role in the southward spread of this culture, which spread to a wide region of the Near East during the Early Bronze Age.Between 2019 and 2022, we conducted research in approximately 50 mounds in the area covering Hatay province, Antakya (central district), Reyhanlı, Kırıkhan and Kumlu districts. The findings obtained in this study were evaluated together with those found in previous studies. Thus, healthier inferences could be made about the regional characteristics of the culture in the Amik Plain. In addition, the materials belonging to the Karaz Culture found in the settlements of the Amik Plain were tried to be compared with the materials from the regions to the north and south of the plain. Agricultural-pastoral communities that came to the Amik Plain, which developed under the influence of Mesopotamian cultures, in the Early Bronze Age, caused a significant change and transformation on the settlement model, pottery and architectural tradition of the region. I think that this study, which deals with this change and transformation experienced by the crowded arrival of pastoralist communities in the region where settled cultures are dominant, will be useful for future studies on this subject.