Rize'de asayiş (1806-1876)

Abstract

XVI. yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti eski gücünü kaybetmeye başlamıştır. Savaşlarda alınan başarısızlıklar devleti ekonomik anlamda sarsıntıya uğratmış, bunun sonucunda devlet düzeni de çözülmeye başlamıştır. Devletin güçsüzleşmesi ve düzenin bozulması asayiş sorunlarını da beraberinde getirmiştir. XIX. yüzyıla gelindiğinde ise merkezi otoritenin iyice zayıflamasıyla imparatorluk genelinde asayiş sorunları üstesinden gelinemez bir hal almıştır. Özellikle Sultan II. Mahmut uyguladığı merkezileştirme politikasıyla devletin taşrada ayan denilen sınıfa kaptırdığı otoritesini geri kazanmaya çalışmıştır. Tanzimat döneminde de onun bu politikası aynen devam ettirilmiştir. Devletin taşrada otoritesini sağlaması ayan sınıfının halk üzerindeki tahakkümünü de azaltarak asayişin teminini sağlamıştır. Bu çalışmanın amacı genel olarak 1806-1876 yılları arasında Rize kazasında görülen asayiş sorunlarını ve Devlet'in bunlara karşı uyguladığı askerî-inzibatî, idarî ve hukukî tedbirleri tespit etmektir. Çalışmada, Rize kazasında bu tarihler arasında görülen Tuzcuzadeler İsyanı ve eşkıyalık faaliyetleri gibi kitlesel asayiş suçlarının yanında şahsa karşı işlenen suçlara ve bunların karşılığında uygulanan askeri, idari ve hukuki yaptırımlara yer verilmiştir. Bu yaptırımlarda Tanzimat öncesi ve sonrası ne tür farklılıklar olduğu da ayrıca gözlemlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada incelenen asayiş sorunları resmi yazışmalar ve mahkeme kayıtları çerçevesinde ele alınmıştır.

At the end of the 16'th century, the Ottoman Empire began to lose its former power. The failures in the wars shook the state economically, and as a result, the state order began to dissolve. The weakening of the state and the deterioration of the order brought along security problems. By the 19th century, with the weakening of the central authority, the security problems throughout the empire became insurmountable. Especially Sultan Mahmut II, with his centralization policy, tried to regain the authority that the state lost to the class called ayan in the countryside. The aim of this study is to determine the public order problems in Rize district between 1806 and 1876 and the military-investigative, administrative and legal measures taken by the State against them. In the study, in addition to the mass security crimes such as Tuzcuzadeler Rebellion and banditry activities in Rize district between these dates, crimes against the person and military, administrative and legal sanctions applied in return for these are included. It was also tried to observe what kind of differences there were in these sanctions before and after the Tanzimat. The security problems examined in the study were handled within the framework of official correspondence and court records.