Vehbî-i Yemânî, Kitâb-ı Rûhânî fî Şerh-i Mesnevî-i Muhtasar-ı Nûrânî (İnceleme-metin)

Abstract

Kitâb-ı Rûhânî fî Şerh-i Mesnevî-i Muhtasar-ı Nûrânî adlı eser, XVII. yüzyılda Vehbî-i Yemânî tarafından, Mevlânâ'nın Mesnevî'sinin bir bölümü üzerine kaleme alınmış şerhi ihtiva etmektedir. Müellif Vehbî-i Yemânî ve Mesnevî şerhinin söz konusu edildiği bu çalışma, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde; Mevlânâ, Mesnevî'si, şerh kavramı ve Mesnevî şerhleri hakkında bilgilere yer verilmiştir. Birinci bölümde; şârih Vehbî-i Yemânî'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilirken bunlardan yola çıkılarak edebî kişiliği hakkında çıkarımlarda bulunulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümü; Kitâb-ı Rûhânî fî Şerh-i Mesnevî-i Muhtasar-ı Nûrânî'nin incelemesine ayrılmıştır. Burada eserin nüshasına, yazılış sebebi ve öyküsüne, yazılış tarihi ve yerine dair bilgiler paylaşılmış; eserin muhtevasından, dili ve üslubundan, tarihi bir kaynak olarak değerinden, şârihin Mesnevî beyitlerini şerh ederken uyguladığı şerh metodundan, şerhinde kullandığı kaynaklardan ve eserdeki folklorik unsurlardan ayrıntılı olarak bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde; Kitâb-ı Rûhânî fî Şerh-i Mesnevî-i Muhtasar-ı Nûrânî'nin transkripsiyonlu metnine yer verilmiştir. Metnin öncesinde, transkripsiyonlu metnin oluşturulmasıyla ilgili hususlara değinilerek sonrasında metin kaydedilmiştir. Çalışmanın sonunda ise elde edilen tüm veriler sonuç kısmında değerlendirilmiştir.

The work called Kitâb-ı Rûhânî fî Şerh-i Mesnevî-i Muhtasar-ı Nûrânî contains the commentary written by Vehbî-i Yemânî on a part of Mevlânâ's Mesnevî in the 17th century. This study, in which the author Vehbî-i Yemani and his commentary on Mesnevi are mentioned, consists of an introduction and three parts. In the introduction section; Information about Mevlânâ, his Mesnevî, the concept of commentary and Mesnevî commentaries are given.In the first part; while giving information about the life and works of the commentator Vehbî-i Yemani, it has been tried to make inferences about his literary personality based on these.The second part of the study; Kitâb-ı Rûhânî fî Şerh-i Mesnevî-i Muhtasar-ı Nûrânî is devoted to the analysis. Here, information about the copy of the work, the reason for its writing and its story, the date and place of its writing are shared; The content, language and style of the work, its value as a historical source, the commentary method used by the poet while commenting on the Mesnevi couplets, the sources he used in his commentary and the folkloric elements in the work are mentioned in detail.In the third part; The transcripted text of Kitâb-ı Rûhânî fî Şerh-i Mesnevî-i Muhtasar-ı Nûrânî is included. Before the text, the issues related to the creation of the transcription text were mentioned and the text was recorded afterwards. At the end of the study, all the data obtained were evaluated in the conclusion part.