Hikâye türünün ortaya çıkışında Fransız edebiyatından yapılan çeviriler ve yansımaları (1860-1901)

Abstract

Yenileşme devri Türk edebiyatı Batı edebiyatının, özellikle Fransız edebiyatının etkisi altında gelişmiştir. Bu süreç boyunca Türk edebiyatında edebî tür ve muhteva açısından ortaya çıkan arayışlarda çeviri faaliyeti son derece etkili olmuştur. İlk çeviri eserler gazete ve dergilerde yer almışlar daha sonra kitap hâlinde yayımlanmıştırlar. Tez çalışması kapsamında öncelikle 1860-1891 yılları arasında yayımlanan edebiyat dergilerindeki Fransız edebiyatından çevrilen hikâyeler tespit edilmiştir. Çeviri eserlerin tespitinin ardından çevirmenlerin bu eserleri Türkçeye kazandırırken hangi türden çeviri tekniklerine başvurmuş oldukları tespit edilmeye çalışılmıştır. Seçilen eserler arasında farklı çevirmenlerce nakledilen aynı eserler Fransızca aslıyla mukayese edilerek çeviri farklılıklarına ve kişisel tasarruflara dikkat çekilmiştir. Fransızca hikâyelerin Türk hikâyeciliğine hangi yönlerden etkide bulunduğunun tespiti için mevcut eserler tematik ve yapısal düzeyde tasnif edilmiştir. Tez çalışmasının son aşamasında Türk hikâyeciliğinin kazanmış olduğu yeni duyuş ve ifade tarzları üzerinde durulmuştur. Romantik ve realist yaklaşımlardan gelen dikkatlerin hangi ölçülerde yerli eserlerde karşılık bulduğu betimlenmiştir. Nihai olarak ise Fransız ve Türk yazarlar arasında motif ve tematik düzeylerdeki benzerliklere dikkat çekilmiştir.

Turkish literature in the period of innovation developed under the influence of European literatures, especially French literature. During this process, translation activity has also been extremely effective in the search for literary genre and content in Turkish literature. The first translated works were published in newspapers and magazines and then published as a book. Within the scope of the thesis, first of all, the stories translated from French in the literary magazines published between 1860-1891 were determined. Then, the translated books, treatises and anthologies published in the relevant time period were scanned and the translated stories in them were determined.After the identification of the translated works, it was tried to determine what kind of translation techniques the translators used while translating these works into Turkish. Among the selected works, the same works translated by different translators were compared with the French original, and attention was drawn to translation differences and personal savings.In the fields stage of the thesis, the new perception and expression styles that Turkish storytelling has gained are emphasized. The extent to which the attention coming from romantic and realist approaches is reflected in domestic works has been described. Finally, attention was drawn to the similarities between French and Turkish writers at the motif and thematic levels.