Orta Çağ'da Serahs (Sarahs)

Abstract

Bugünkü Türkmenistan sınırlarında bulunan Serahs, tarihin her dönemindeönemini koruyan bir merkez olmuştur. Perslerin hükümdarı I. Serhas'ın kurduğunainanılan şehir, önceleri Grek coğrafyacılar tarafından adlandırılan Baktria bölgesininiçerisine sokulmuştur. Sâsânîler zamanında bölgeye verilmiş olan Horasan ismi bundansonra gelen Türk-İslam devletleri tarafından da kabul görmüştür. Serahs, bundan itibarenİsam coğrafyacıları tarafından da Horasan şehirlerinden birisi olarak zikredilmiştir.Şehrin kurulmuş olduğu bölge hakkında yapılan arkeolojik çalışmalarınyetersizliği, şehrin tarihinin incelenmesi hususunda önemli bir sorun teşkil etmektedir.Yağılan son derece cüzi arkeolojik kazılar neticesinde şehrin eskiden son derece verimlibir vaha üzerinde kurulmuş olduğu, ancak onuncu yüzyıllardan sonra bu hüviyetinikaybederek çölleşmeye başladığı ortaya çıkarılmıştır.Persler tarafından kurulan Serahs, Büyük İskender'in doğu seferi sırasındafethedilen şehirlerden birisi olmuştur. Sonra İskender'in ardılı olan Seleukoslar'ınidaresine girmiştir. Daha sonra İran'ın köklü hanedanlarından Partlar ve Sâsânîler buşehre egemen olmuştur. İslam fetihleri ile birlikte Arapların eline geçen Serahs, onuncuyüzyıldan itibaren Türk devletlerinin yönetimine girmiştir. Selçuklu, Harezmşah, İlhanlıve son olarakta Timur devletinin bir parçası olmuştur. Bu önemli şehrin hakkında hususibir çalışmanın olmaması bizi bu boşluğun doldurulmasına yöneltmiştir.Anahtar Kelimeler: Serahs, Baktria, Horasan, Türkmenistan, Tecen Nehri,Serahs Kalesi.

Serahs, located on the borders of today's Turkmenistan, has been a center thatmaintains its importance in every period of history. The city, which is believed to havebeen founded by Xerxes I, the ruler of the Persians, was inserted into the Bactria region,which was previously called by the Greek geographers. The name Khorasan, which wasgiven to the region during the Sassanid period, was also accepted by the Turkish-Islamicstates that came after that. Serahs has been mentioned as one of the cities of Khorasan bythe geographers of Isam from now on.The inadequacy of archaeological studies on the area where the city was foundedposes an important problem in examining the history of the city. As a result of theextremely small archaeological excavations, it was revealed that the city was oncefounded on an extremely fertile oasis, but after the tenth centuries it lost this identity andstarted to become a desert.Founded by the Persians, Serahs became one of the cities conquered duringAlexander the Great's eastern campaign. Then it came under the rule of the Seleucids, thesuccessor of Alexander. Later, the Parthians and Sassanids, one of the deep-rooteddynasties of Iran, dominated this city. Serahs, which was captured by the Arabs with theIslamic conquests, came under the rule of the Turkish states from the tenth century. Itbecame a part of Seljuk, Harezmşah, İlhanlı and finally Timur state. The lack of a specialstudy about this important city has led us to fill this gap.Key Words: Sarakhs, Khorasan, Turkmenistan, Bactria, Tecen River, SarakhsCastle.