Organize sanayi bölgelerindeki cami yapılarının strüktürel mekansal litürjik öğe analizi: Kocaeli örneği

Abstract

Cami mimarisinin tarihsel süreç içerisindeki gelişimi incelendiğinde, zaman, coğrafya ve kültür faktörlerinin etkisi açıktır. İslam kentlerinde gündelik hayatın kurucu öğelerinden olan cami yapısı, mimarisi ile birlikte kent yaşamındaki varlığıyla da önem kazanmıştır. 21. yy cami tasarımlarında ise, Türkiye'de ülke gündemi açısından bir sorunsala dönüşmüştür. ''Geleneksel'' ya da `Çağdaş` cami mimarisi kalıpları da bu sorunsalın uzantısı olarak mimarlık gündeminde yer edinmiştir. Cami yapısının sadece simgesel olarak görülmesi ve sorunsalın sadece mimarlık alanı üzerinden tartışılması da dar bir tartışma aralığı oluşturmuştur. Organize Sanayi Bölgelerindeki cami tasarımlarında ise, geleneksel cami mimarisini tümüyle reddeden bir tavırdan farklı olarak bir `farklılaşma` çabasının arandığı gözlemlenmektedir. Dolayısıyla bu farklılaşma çabalarının tasarım paradigmaları üzerinden incelenmesi cami mimarisinin gelişimi açısından oldukça önemlidir.Tez kapsamında cami mimarisinin, Erken İslam Döneminden 21.yy'a kadar olan örnekleri üzerinden, İslam kentlerinde cami yapısının önemi incelenmektedir. Önemli bir örneklem olarak Kocaeli Organize Sanayi Bölgesi cami yapıları, bu yapıları var eden strüktürel-mekansal-litürjik öğeler üzerinden analiz edilmektedir. Bu camilerin kentsel, mekânsal ve anlamsal etki alanları irdelenerek cami sorunsalının yeniden tartışılmasına alan açılmaktadır.

When the development of mosque architecture in the historical process is examined, the effect of time, geography and cultural factors is obvious. Mosque structure, which is one of the founding elements of daily life in Islamic cities, has gained importance with its presence in urban life along with its architecture. In the 21st century mosque designs, it has become a problem in Turkey in terms of the country's agenda. `Traditional` or `Contemporary` mosque architecture patterns have also taken place in the architectural agenda as an extension of this problematic. Seeing the mosque structure only as symbolic and discussing the problematic only through the field of architecture also created a narrow range of discussion.In the mosque designs in the Organized Industrial Zones, it is observed that an effort of `differentiation` is sought, unlike an attitude that completely rejects the traditional mosque architecture. Therefore, examining these differentiation efforts through design paradigms is very important for the development of mosque architecture.Within the scope of the thesis, the importance of mosque structure in Islamic cities is examined through examples of mosque architecture from the Early Islamic Period to the 21st century. As an important sample, Kocaeli Organized Industrial Zone mosque structures are analyzed over the structural-spatial-liturgical elements that create these structures. By examining the urban, spatial and semantic domains of these mosques, space is opened for a re-discussion of the mosque problematic.