Mimarlıkta ekolojik ütopyalar

Abstract

Ütopyalar, çağlarının can alıcı sorunlarını merkeze alarak mevcut gerçekliğe alternatifler üretmeye odaklanan düşünsel uğraşlardır. Bu düşünsel uğraş, ütopyacılık olarak adlandırılan bir gelenek oluşturmuş, ütopyacılar da daha iyi yaşama olan inancın temsilcileri haline gelmişlerdir. Tarihsel süreç içerisinde ütopyacıların odaklandıkları sorunlar ve bu sorunların çözümünü işaret eden yol haritaları ise tematik ütopya başlıkları yaratmıştır. Bu başlıklardan biri olan `ekolojik ütopyalar`,bir modernite ve endüstriyalizm eleştirisi olarak ortaya çıkmış, sanayi kapitalizminin insan-doğa ilişkilerine ve üretim-tüketim kalıplarına karşı güçlü bir itiraz olarak ütopyacı gelenekte yer edinmişlerdir.Bu çalışmada, ekolojik ütopyaların siyasi teorideki ve edebiyattaki kökenleri yorumsamacı yöntemle incelenmiş, bu doğrultuda bir kavram haritası oluşturularak bu ütopyaların temel nitelikleri ve belirleyici özellikleri ortaya konmuştur. Yapılan inceleme sonucunda ekolojik ütopyaların; merkezileşmeye karşı ademi merkeziyet, kent-kır bölünmesine karşı kent-kır birlikteliği, teknolojik belirlenimciliğe karşı alternatif teknoloji/uygun teknoloji, bireysel rekabete karşı ekolojik topluluk bilinci arayışında olduğu, ayrıca yeni etik ve estetik değerler önerdiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada, ekolojik toplum idealine yönelik görüşlerin mimarlıktaki yansımalarının keşfedilmesi amaçlanmıştır. Söz konusu sorgulamanın, ekolojinin farklı boyutlarına yönelik (sosyal, çevresel, kültürel) ilişkiselliğe ve bütünselliğe dönük arayışlara katkı sunması beklenmektedir.Anahtar Kelimeler: ekolojik ütopya, ekolojik mimarlık, endüstriyalizm, alternatif teknoloji, sanayi sonrası ütopyalar

Utopias are intellectual pursuits that focus on offering alternatives to the current reality by pivoting around the crucial problems of their era. These intellectual pursuits have created a tradition called utopianism, and utopians have become representatives of the belief in a better life. In the historical process, the problems that utopians focused on and the road maps pointing to the solution of these problems created thematic utopia titles. One of these titles, `ecological utopias`, emerged as a critique of modernity and industrialism, and took a place in the utopian tradition as a strong objection to the human-nature relations and production-consumption patterns of industrial capitalism.In this study, the origins of ecological utopias in political theory and literature have been examined with interpretive method, which is one of the qualitative research methods, a concept map has been created in this direction and the basic characteristics and defining features of these utopias have been put forth. As a result of this examination, it has been concluded that ecological utopias seek decentralization over centralization, urban-rural coexistence over urban-rural division, alternative technology/appropriate technology over technological determinism, ecological community consciousness over individual competition, along with proposing new ethical and aesthetic values. In this study, it is aimed to explore the reflections of the ideals of ecological society in architecture. It is expected that, this inquiry will contribute to the search for relationality and holism regarding different dimensions of ecology ( social, environmental, cultural). Key Words: ecological utopia, ecological architecture, industrialism, alternative technology, post-industrial utopias