XVII. yüzyılda Mora'da isyan ve eşkıyalık

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu Mora Yarımadasının büyük bir bölümünü Fatih Sultan Mehmet'in (1451-1481) saltanatı sırasında ele geçirmiş, II. Bayezid (1481-1512) ve Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) dönemindeki Venedik Savaşlarıyla Mora'nın liman şehirlerinde hakimiyet kurmayı başarmıştır. II. Selim dönemindeki Kıbrıs Savaşı sırasında Mora'nın kadim Rum topluluğu olan Manyotlarla ilk ciddi çatışmalar başlamış ve bu çatışmalar XVII. yüzyılda birer isyan hareketine dönüşmüştür. XVII. yüzyılın ilk çeyreğinde Manyotlar İspanyolların Sicilya valisi Pedro-Tellez Giron ve Mantua Dükü Charles Gonzaga gibi Avrupalı asilzadeler ile Osmanlılara karşı ayaklanmak için ikili ilişkiler kurmuştur. Girit Savaşları sırasında ortaya çıkan Manyot isyanları Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşa'nın Manya bölgesini bir Manyot korsanı olan Limberaki Gerakari'in eliyle yönetmesine neden olmuş, ancak bu durum kalıcı bir çözüm sunamamıştır. 1683'teki Viyana Bozgunu sonrası Girit'in intikamını almak için bir fırsat ele geçiren Venedikliler hedef olarak Mora'yı seçmiş ve Manyotları yeniden kendi safına çekmeyi başarmıştır. Bu araştırma Manyotların XVII. yüzyıldaki isyanlarına, uluslararası bağlantılarına, Osmanlılarla olan ilişkilerine odaklanmakla birlikte söz konusu yüzyılın ilk yarısında yarımadada ortaya çıkan eşkıyalık faaliyetlerini konu edinmektedir. Araştırmanın büyük bir bölümünde XVII. yüzyıldaki Mühimme ve Mühimme Zeyli Deterleri'nden, Türkçe ve İtalyanca kroniklerden istifade edilmiştir.

Ottoman Empire first captured a wide area of Morean Peninsula during the reign of Mehmed II (1451-1481) and established dominance in its port cities during the reign of Bayezid II (1481-1512) and Süleyman I (1520-1566) after wars with the Venetian Republic. First crucial conflicts with Maniots, a native Greek group in the south of the peninsula, came into existence during the Cyprus War under Selim II, and these conflicts evolved as numerous uprisings in the next century. In the first quarter of XVII. century, Maniots developed bilateral relations with European noblemen, such as Pedro-Tellez Giron, the Spanish Viceroy of Sicily, and Charles Gonzaga, Duke of Mantua to revolt against the Ottoman Empire. Maniot revolts during the Cretan Wars caused Köprülüzade Fazıl Ahmed Pasha to govern the area with the hand of a Maniot corsair, Limberaki Gerakari, but this process did not provide a permanent solution for the Ottomans. After the Ottoman defeat of Vienna in 1683, Venetians took the opportunity to take revenge for the Creten Wars, chose Morea as their target, and collaborated with Maniots again. This research deals with Maniot revolts of XVII. century, their international aids, and relations with Ottomans as well as banditry activity in the peninsula. Mühimme and Mühimme Zeyli Registers in Ottoman Archives and Turkish and Italian chronicles had been shed some light on this paper.