Yağlıboya tablolarda Osmanlı savaşları (14.-17. yüzyıl)

Abstract

Siyasî, ekonomik ve toplumsal örgütlenmeye dayalı askerî karakterli bir niteliğe sahip olan Osmanlı Devleti, kuruluşundan yıkılışına dek farklı medeniyetlerle etkileşime geçmenin bir sonucu olarak yıllar boyunca gerçekleştirilen savaşlarla adını duyurmuştur. Türk askerî tarihinde önemli bir yer oluşturan bu savaşlar, uzun yıllar düşmanlara karşı verilen mücadelelerin bir göstergesi olmuştur. Bunlar bazen galibiyet, bazen de mağlubiyetle sonuçlanmış, Osmanlı Devleti'ni 14. yüzyıldan 17. yüzyılın sonlarına dek dünya tarihine yön veren büyük bir güç haline getirmiştir. Bunun en güzel yansımasını da zafer ve yenilgilerin tuvallerdeki temsili olan savaş konulu yağlıboya tablolar üzerinde görmek mümkündür. Çünkü resim, tarihi geçmişi belgeleyen önemli bir araçtır. Dolayısıyla askerî anlamdaki anlatıları görsel dile aktaran bu eserler, savaş konulu sahnelerin gelişimiyle paralellik gösterdiği için bunların ayrıntılı biçimde incelenmesi oldukça önemlidir. Kuruluşundan 1699 yılına kadar olan süreçte, Osmanlı tarihine damgasını vuran savaşların, Batılı ve Türk ressamların yağlıboya tabloları üzerinden irdelendiği bu tez çalışmasında, tespit edilen savaş sahneleri tarihsel gelişime uygun olarak kronolojik bir sırayla ele alınmıştır. Buna göre vakayinameler vasıtasıyla metin-resim ilişkisi kurulmuş, eserlerin üslup ve ikonografik özelliklerine değinilerek, bunların tarih resmi geleneğine olan katkıları belirlenmiştir. Bu gelişmeler ışığında Osmanlı savaş tablolarının görsel bir belge olarak nitelendirilmesi hususundaki olanakları, yeni görüşler doğrultusunda değerlendirilirken elde edilen sonuçlar savaş konulu resimler üzerinden paylaşılmıştır.

Interacting with different civilizations from its foundation to its collapse, the Ottoman Empire, which has a military profile based on political, economic and social organization, made its name known with the wars for centuries. These wars, which occupy an important place in Turkish military history, have been an indicator of the fights put up against the enemies for many years. These wars sometimes brought victory and sometimes defeat as well, and made the Ottoman Empire a great power that dominated world history from the 14th century to the later 17th century. The best reflection of this can be seen on oil paintings on war, which are the representations of victories and defeats on canvas. Because the painting is a prominent tool documenting the historical background. Therefore, examining them in detail has great importance due to the fact that these works, which convey military narratives into visual language, has shown a contemporaneous development with the war scenes. In this thesis, in which the wars made their mark on Ottoman history from its foundation to 1699 were addressed through oil paintings by Western and Turkish painters, the identified war scenes were examined in chronological order considering their historical development. Accordingly, the text-picture relationship was established through the annals, the stylistic and iconographic features of the works were mentioned, and their contributions to the historical painting tradition were revealed. In the light of these developments, the opportunities offered by the Ottoman battle pieces to be described as a visual document were evaluated in line with new views and the results were shared through the war-themed paintings.