Su ve kanalizasyon sistemlerinin onarımında kullanılan teknolojik yöntemler ve bunların sosyal ve ekonomik kazanımları

Abstract

İçme suyu ve atık su tesisleri büyük şehir ve metropollerdeki en yoğun altyapı sistemlerinden birini oluşturmaktadır. Bu sistemler, aşırı ve yoğun yüklerin etkisi ve plansız kullanımlara bağlı olarak zamanla hasara uğrar ve kullanılmaz hale gelir. Genel olarak içmesuyu ve atıksu boru hatları yeraltında hizmet verdikleri için bakım çalışmaları bir arıza çıkana kadar ihmal edilir. Yerleşim bölgelerinde hizmet veren bu sistemlerin deprem sonrasında işlevlerini sürdürebilmeleri veya hızlı bir şekilde tekrar işler hale getirilebilmeleri toplum sağlığı ve çevre açısından çok önemlidir. Zamanla yaşlanan boru hatlarında çeşitli nedenlerle (deprem, erozyon, dış etmenler vb.) hasar meydana geldiğinde acil müdahale gerektirdiğinden yüklü maliyetler ortaya çıkar. Bu hatların rehabilite edilmesi için birçok kazısız yöntem mevcuttur ve İstanbul ili sınırları içerisinde İSKİ bünyesinde bu yöntemler ağırlıklı olarak kullanılmaktadır. Özellikle bu kazısız rehabilitasyon yöntemleri trafiğin, konut ve iş yerlerinin yoğun olduğu ve tarihi değer taşıyan bölgelerde çok cazip bir seçimdir. Boru hatlarının rehabilitasyonunda kullanılan yöntemlerin çok ve birbirine benzer olması, hangi yöntemin daha ekonomik, uzun ömürlü ve sağlıklı olduğu konusunda kararsızlıklara sebebiyet vermektedir. Rehabilitasyon yönteminin seçiminde kurulum maliyetinin yanında başka faktörlerde toplam maliyeti etkilemektedir. Hasar oluştuktan sonra veya akut hasar durumunda zorunlu yapılan bu uygulamalara reaktif uygulamalar denir ve eski anlayışı simgeler.Hasar oluşmadan veya kronik hale gelmeden önce yapılan eylemlere proaktif eylemler denir. Bu eylemler iki aşamalıdır. İlk adım olarak boru hattının incelenmesi, ikinci adım olarak ise hattın tahmini ömrünün belirlenmesini kapsar. Bundan sonraki aşamada tayin edilen eylem planına göre hatlar belirli zaman aralıklarında uygun kazısız veya kazılı tekniklerle rehabilite edilebilir.Bir trafik ışığı arızasının bile trafikte yığılmalar oluşturduğu metropoliten kentlerde ulaşımı aksatacak altyapı uygulamaları büyük kitleleri etkileyecek sorunlara neden olmaktadır. Hem kentsel yaşam kalitesini sağlamak hem de atıksu altyapısını yönetmekle sorumlu kent yöneticilerinin, altyapı uygulamalarını kazısız teknoloji ile yapmaları zorunluluk haline gelmektedir. Kazısız teknoloji kullanılarak altyapı oluşturmanın konforu kentsel sistemin vazgeçilmezi ve kentli haklarının da en önemlilerindendir.İstanbul başta olmak üzere birkaç Su ve Kanalizasyon İdaresi kritik hatlarda kanal temizliği ve görüntülenme çalışmalarına ciddi derecede önem vermekte ve verilen bu önem gün geçtikçe de artmaktadır. İçme ve atık su iletim hatlarında uygulanmakta olan kazısız rehabilitasyon teknikleri yeni bir teknoloji olmakla birlikte gelişimini sürdürmektedir. Her bir uygulamanın avantajları ve dezavantajları mevcuttur. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yeni olan bu teknolojiler ile ilgili fazla bilgi birikimi bulunmamaktadır. Yöntemlerin ve kullanılan malzemelerin çeşitliliği ve özelliklerinin iyi bilinmemesi optimum yöntemi seçme konusundaki zorlukları oluşturmaktadır.Altyapı sistemlerinde teknolojik yöntemlerin kullanılması son 15 yıllık bir geçmişe dayanmaktadır. Türkiye'de özellikle çalışmakta olduğum kurum olan İSKİ bu konuda öncülük etmiş ve adeta diğer altyapı kuruluşlarına rehberlik hizmeti vermektedir.Anahtar Kelimeler: Boru, Kazısız Teknoloji, Kazısız Altyapı Uygulama Yöntemleri, Altyapı Sistemleri, CIPP.

Potable water and wastewater plants make up one of the most dense infrastructure systems in major cities and metropolises. These systems are damaged through impact of dense loads and unplanned use over time and become unusable. Since potable water and wastewater pipelines serve underground, their conditions are neglected until a breakdown. The functionality of these systems serving settlement areas after an earthquake or their availability generated swiftly after such an incident is very significant for public health and environment. Damages occurring on aging pipelines due to various reasons (earthquake, erosion, external factors, etc.) cause high costs as they require emergency response. There are various no-dig methods for the rehabilitation of these lines and these methods are commonly used by İSKİ within the provincial borders of Istanbul. Particularly these no-dig rehabilitation methods are an attractive choice for regions with historical values where traffic, business activities and offices densely exist. The fact that methods used for pipeline rehabilitation are many and similar cause confusion on choosing the more economic, long lasting and proper method. Other factors besides setup costs have impacts on the total cost in choosing the rehabilitation method. These applications conducted compulsorily upon damage or in cases of acute damage are called reactive applications and they represent the older understanding. Actions taken before the damage or before it becomes chronic are called proactive actions. These actions have two stages. The first stage includes examination of the pipeline and the second stage includes identification of the estimated working life of the line. In the next stage, the lines are rehabilitated with no-dig or digging techniques in certain intervals according to the selected plan of action.In metropolitan cities where even a failure of a traffic light causes congestion, infrastructure applications that hinder transport cause problems that affect large communities. It becomes a necessity for urban administrators, who are responsible for both providing urban life quality and manage wastewater infrastructure, to conduct infrastructure works with no-dig technologies. The comfort of generating infrastructure through no-dig technologies is an essential part of urban systems and one of the most significant urban rights. A number of Water and Sewerage Administrations including Istanbul pay serious importance to cleaning and monitoring work of channels in critical lines and this significance is gradually increasing. No-dig rehabilitation techniques applied to potable and wastewater transmission lines are developing rapidly although this is a new technology. Each application has advantages and disadvantages. There is not much vast knowledge on these technologies that are considered new in our country as it is around the globe. The lack of knowledge on the variety of methods and materials used cause problems on choosing the optimum method. The use of technological methods in infrastructure systems has a history of 15 years. İSKİ, the administration that I am currently serving at, has been leading in the area in Turkey and virtually providing guidance to other infrastructure institutions. Key Words: Pipe, Trenchless Technology, The Application Methods of Trenchless Infrastructur, İnfrastructure Systems, CIPP.