İstanbul tarihi yarımada parklarının kentsel mekan kalitesi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Kentin varlığını oluşturan ögelerin başında gelen kentliler, modern çağın değişen değişen sosyo-ekonomik yapısı içerisinde çalışma, alışveriş, eğitim, sağlık gibi eylemlerinin gerçekleşmesinde kullandıkları ulaşım aktivitesiyle birlikte günlük yaşamlarındaki stres ve sıkıntıdan uzaklaşmak için yaşamlarını sürdürdükleri kentlerin sosyal donatı alanlarından olan kentsel açık ve yeşil alanlarda ruhsal ve fiziksel olarak rahatlamakta, toplumsal ilişkiler kurarak sosyalleşmekte ve kentin kaos ortamından uzaklaşmaktadırlar. Kentsel açık ve yeşil alanların kentlilere sunduğu aktif kullanım alanı olarak parklar; kentlilere sundukları çeşitli sosyal, kültürel ve fiziksel aktivite olanakları ve bu mekansal düzenlemelerin bakımı ve yönetiminin sonucunda kişilerde bıraktığı algının temelinde, parkların mekan kalitesinin değişimleri etkili olmaktadır.Araştırma kapsamında seçilen Tarihi Yarımada da bulunan Fatih İlçesinin tarihsel ve kültürel birikimi yanında süreç içinde şekillenen mevcut kentsel profilinin özellikle son dönemlerde politik, kültürel, ekonomik ve iç-dış göç etkileri ile yaşadığı kimlik değişiminin yarattığı mekansal dönüşümü gözlemlenmiş olup, bu dönüşümün ilçede bulunan muhtelif kentsel park alanlarında yarattığı mekan kalitesi farklılıklarının incelenmesi amacıyla literatür araştırmaları sonucunda belirlenen kalite kriterleri mesleki gözlem ve anket çalışmaları ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kamusal mekan kalite kriterlerinin belirlenmesi noktasında oluşturulan hipotezlerin sınanması için ilçenin sosyo-ekonomik ve park kullanım çeşitlilikleri ile fonksiyonel farklılıkları öngörülerek muhtelif 5 ayrı noktadan seçilen park alanlarını kullanan 319 katılımcıya demografik ve dış mekan kalite kriterlerine ilişkin 35 adet soru sorulmuştur. Anket sonuçları, SPSS programında frekans analizleri ve ki-kare anlamlılık testleri ile değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda parkların fiziksel alt yapısına ve konumuna göre kullanıcıların memnuniyetleri ve tepkilerinin değiştiği, demografik farklılıkların ve genel kalite kriterleri üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Kalite kriterleri standartlarının kullanıcıların kaliteli park algılarıyla ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sırasında yürütülen mekansal gözlem çalışması ile kullanıcı anket sonuçları büyük ölçüde birbirleriyle örtüşür nitelikte değerler vermektedir.

Urban citizens, who are at the forefront of the existence of the city, in the changing socio-economic structure of the modern age, in the open and green areas of the urban areas, which are the social reinforcement areas of the cities they live in, in order to get away from the stress and distress in their daily lives with the transportation activity they use in the realization of their activities such as working, shopping, education and health. they relax spiritually and physically, socialize by establishing social relations and move away from the chaos of the city. Parks as an active usage area offered by urban open and green spaces to the citizens; The changes in the quality of the parks are effective on the basis of the perception that people leave as a result of the various social, cultural and physical activity opportunities offered to the citizens and the maintenance and management of these spatial arrangements.In addition to the historical and cultural accumulation of the Fatih District in the Historic Peninsula selected within the scope of the research, the spatial transformation of the existing urban profile shaped by the political, cultural, economic and internal-external migration effects observed recently has been observed. In order to examine the differences in the quality of the spaces created in the park areas, the quality criteria determined as a result of the literature surveys were tried to be put forward through professional observation and survey studies. In order to test the hypotheses created for the determination of public space quality criteria, 319 participants using the park areas selected from 5 different points were asked 35 questions regarding the demographic and outdoor quality criteria by considering the socio-economic and park usage variations and functional differences of the district. The results of the survey were evaluated with frequency analysis and chi-square significance tests in SPSS program. As a result of the study, it was seen that the satisfaction and reactions of the users changed according to the physical infrastructure and location of the parks and it was effective on demographic differences and general quality criteria. It has been found that the quality criteria standards are related to the perception of quality parking of the users. With the spatial observation study conducted during the research, the results of the user surveys are largely consistent with each other.