Tarih eğitimi ve dil: tarihçilerin, tarih ders kitabı yazarlarının, tarih öğretmenlerinin ve öğrencilerin tarihsel dil kullanımı

Abstract

Bu çalışmanın amacı, tarih eğitimi ve dil ilişkisini tarihçilerden başlayan ve öğrencilere kadar uzanan bir yelpazede inceleyerek tarih eğitiminde kullanılan tarihsel dilin niteliklerini tarihçi, ders kitabı, öğretmen ve öğrenci perspektifinden ortaya koymak; tarih eğitimi ve dil ilişkisini ders kitabı, öğretmen ve öğrenci boyutuyla inceleyerek tarih derslerinde dil kullanımından kaynaklanan problemleri tespit edebilmektir. Aynı zamanda tarih eğitimi ve dil ilişkisinin nasıl incelenmesi gerektiği hususunda tarih eğitimi alanında özgün bir model ortaya çıkarabilmektir. Araştırma betimsel araştırma modelinde yapılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında literatür taraması, gözlem çalışması ve görüşme teknikleri uygulanmıştır. Bu veri toplama teknikleri neticesinde elde edilen veriler nicel ve nitel veriler olmak üzere tasnif edilmiştir. Nicel verilerin analizinde SPSS 16.0 programı kullanılırken, nitel veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın ders kitapları, tarih öğretmenleri ve öğrencilerin tarihsel dil kullanımlarını tespit etmeye yönelik bölümü için dört farklı okul ve bu okulda görev yapan dokuz farklı öğretmen ve üç yüz altmış öğrenci örneklem olarak alınmıştır. Çankırı Anadolu Lisesi, Anadolu Öğretmen Lisesi, Anadolu Ticaret Meslek Lisesi ve Anadolu Teknik Lisesinde görev yapmakta olan dokuz tarih öğretmeni ve üç yüz altmış öğrenci ile gözlem çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma hem gözlem formları hem de kamera ve ses kayıt cihazları yardımı ile kayıt altına alınmıştır. Öğretmen ve öğrencilerin sınıf içerisinde tarihsel dil kullanımlarına ait veriler bu gözlem çalışmasının sonucunda elde edilmiştir. Ayrıca öğretmen ve öğrencilerle görüşmeler yapılmış ve bu görüşmelerde kayıt altına alınmıştır. Tarih ders kitapları ve tarihçilerin tarihsel dil kullanımı hakkındaki veriler ise ilgili ders kitapları ve çalışmada örneklem alınan tarihçilere ait eserler üzerinde gerçekleştirilen içerik analizi yöntemi sayesinde elde edilmiştir. Bu sayede tarih eğitimi ve dil ilişkisi tarihçi, ders kitabı, öğretmen ve öğrenci boyutuyla ele alınarak sonuçları paylaşılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre tarihçilerin tarihsel dil kullanımının özellikleri tespit edilmiştir. Tarih ders kitapları ile öğretmenlerin tarihsel dil kullanımı arasındaki ilişkiler tespit edilmiştir. Tarih öğretmenlerinin tarihsel dil kullanımını belirleyen unsurların neler olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin tarihsel dil kullanımlarının okul türü, cinsiyet, anne-babanın eğitim düzeyi ve ailenin gelir seviyesine göre değişmekte olduğu görülmüştür.

The aim of the study is to define the problems arising from language use in history courses by analyzing the connection between history education and language in a wide spectrum from historians to students and to establish the characteristics of the historical language used in history education from the perspective of historians, teachers, students and history course books. Furthermore, the study offers a unique model regarding how the connection between history education and language should be analyzed.In the research, descriptive research model was adopted. The research data was obtained from literature reviews, observations and interviews. The collected data classified as quantitative and qualitative. SPSS Software, version 16.0, utilized in the analysis of the quantitative data while the content analysis method was adopted for qualitative data.A sample of four schools, nine teachers and three-hundred-sixty students is selected to establish the characteristics of historical language use of teachers, students and course books. By Permission of Cankiri Provincial Directorate for National Education, observations with three-hundred-sixty students and nine teachers from Anatolian High School, Anatolian Teachers? High School, Anatolian Vocational High School and Anatolian Technical High School were carried out. In addition to observation forms, cameras and audio recorders were used in order to record the observations. Data related to in class historical language use of both teachers and students are obtained from these observations. Moreover, interviews with the teachers and students were carried out and recorded. Data related to the historical language use of historians and history course books are collected from the relevant course books and the pieces of historians included in the sample by content analysis method. Hence, the connection between the history education and historical language use examined in the light of historian, teacher, student, and course book dimensions. Features of historical language use of the historians have been identified in accordance with the study results. The connections between the history textbooks and teachers? historical language use have been determined. What are the major factors affecting the use of historical language for history teachers have been identified. It has been clearly understood that students? historical language use alters depending on school type, gender, level of parents? education and family income.