İlköğretim kurumlarının mali kaynak sorunları ve okul müdürlerinin çözüm uygulamaları: Bingöl ili örneği

Abstract

Araştırmanın amacı, ilköğretim kurum müdürlerinin görüşlerinden yararlanarak, okulların mevcut mali kaynak durumlarını belirlemek, okullarda yaşanan mali kaynak sorunları ve mali kaynak sorunlarının çözümü konusunda alternatif arayışlar bulmak ve bilgi sağlamaktır. Araştırmanın örneklemini 2012 - 2013 eğitim - öğretim yılında Bingöl ili merkez ve Solhan ilçesine bağlı ilköğretim kurumlarında görev yapan okul müdürleri arasından random yoluyla seçilmiş olan 47 okul müdürü oluşturmuştur. Araştırmada nitel ve nicel yöntemlere yer verilmiştir. Nitel araştırma desenlerinden olan olgu bilim deseni ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Araştırmada gerekli verilerin elde edilmesi için iki ayrı veri toplama aracı kullanılmıştır. Bunlardan birincisi okul müdürlerine uygulanmış olan araştırma envanterleri, ikincisi ise okul müdürleri ile yapılmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formlarıdır. Araştırma envanterlerinin çözümlenmesinde nicel veriler için frekans ve yüzde analizi kullanılırken nitel araştırma verilerinin çözümlenmesi için betimsel analiz kullanılmıştır.Araştırmada gelir türleri; işletme gelirleri, bağışlar, ayni ve nakdi katkılar, pay ve aidat gelirleri ve sosyal etkinlik gelirleri olmak üzere 5 bölümde ele alınmıştır. Okul müdürleri ile yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen verilerde; ilköğretim kurumlarının bütçe dışı 18 çeşit özel gelir kaynağı sağladığı tespit edilmiştir. Kantin kira geliri, okulların gelir sağladığı tek işletme gelir türünü oluşturmuştur. Sosyal etkinlik gelirleri okullarda en az, bağışlar ise en çok gelir sağlanan gelir türleri olarak tespit edilmiştir. Telefon ve elektrik giderleri dışındaki diğer bütün gider türlerinin finansında özel gelir kaynaklarının kullanıldığı belirlenmiştir.Diğer taraftan, okul müdürlerinin büyük çoğunluğu ilköğretim kurumlarının kendilerine ait bütçelerinin olmamasını en temel sorun olarak görmüşlerdir. Çözüm olarak da, MEB tarafından okullara öğrenci sayılarına göre doğrudan bütçe ayrılmasını önermişlerdir. Ayrıca mali kaynak yetersizliğinin ilköğretim kurumlarında yönetsel ve eğitsel aksamalara neden olduğu tespit edilmiştir. Okul müdürleri eğitimde istenen başarının sağlanması için gerekli çalışmaların en kısa zamanda yapılmaya başlamasını talep etmişlerdir.

The aim of this study is determining the schools' existing financial fund condition, inquiring about financial fund problems faced in the schools and alternative solutions for it and providing information regarding the solution of financial fund problems through benefiting from the primary school administrators' opinions. The sample of the study consisted of 47 school administrators who were chosen randomly among the ones working in primary schools in Bingöl, Solhan in 2012-2013 academic year. Qualitative and quantitative methods took place in the study. Phenomenological design which is one of qualitative research designs was used mostly. Two different data collection tools were applied in the research in order to obtain necessary data. First one is research inventories applied on the school administrators and the second one is Semi-Structured Interview Forms filled with the school administrators. In analyzing the research inventories, frequency (f) and percentage analysis (%) were used for quantitative data however, descriptive analysis technique was used in analyzing qualitative research data. In the research, Income types were divided into 5 as operating incomes, donations, income in kind and cash, share and subscription incomes and social activity incomes. As a result of interviews with the school administrators, it was detected that primary schools had been yielding 18 types of off -budget other specific income funds. Income of canteen rent was the only operating income in the schools. Besides, it was decided that social activity incomes had the least contribution to schools and donations had the most. By the way, it was determined that specific income funds were used for all expense types, except from telephone and electricity expenses.On the other part, greatest majority of the school administrators regarded the fact that primary schools haven't their own budget as the essential problem. As a solution to this issue, they suggested that a direct budget to the schools should be provided according to student number by Ministry of National Education. Also, it was seen that shortage of financial funds in primary schools had been causing some administrative and educational difficulties. The school administrators demanded that necessary working for these issues should be started as soon as possible in order to access to success in education.