27 Mayıs 1960 Askeri Darbesinde ordu üniversite ilişkisi ve bunun eğitime yansımalarının değerlendirilmesi

Abstract

Üniversitelerin toplumu dönüştüren ve geliştiren bir kurum olarak ortaya çıkışları büyük oranda Orta Çağ'ın sonlarından itibarendir. Üniversitelerin kuruldukları ilk dönemden itibaren siyasal iktidar ve iktidara namzet güç odakları ile en önemli problemleri özerklik meselesi olmuştur. Üniversiteler, dönem dönem özerkliklerini tehdit eden iktidarlara karşı muhalif siyasi güçler ile birlik olup, iktidarın etkinliğini kırmak ve bu sayede özerkliğini korumak adına ortak mücadelenin içinde yer almaktan çekinmemişlerdir. Dünyadaki örneklerine benzer bir tavır Türkiye'de, 27 Mayıs Askeri Darbesi döneminde de yaşanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Cumhuriyetin ilanıyla birlikte yavaş yavaş oluşumunu tamamlayan üniversitelerin karşılaştığı özerklik sorunu ile bağlantılı olarak yaşanan, tek parti dönemi ve 1950-1960 yılları arasını kapsayan Demokrat Parti hükümetleri döneminde üniversitelerin iktidar, muhalefet ve ordu ile olan ilişkilerini tüm yönleriyle araştırarak ortaya çıkarmaktır. Araştırmada, betimsel araştırma modellerinden tarama modeli uygulanarak gerekli verilere ulaşılmıştır. Dönemin Demokrat Parti, üniversite ve ordu faaliyetlerine ilişkin, alan çalışmaları, arşiv belgeleri, TBMM zabıtları, gazeteler, dergiler ve hatıratlar incelenmiş olup, toplanan verilerin içerik çözümlemeleri sonucunda elde edilen bilgiler sunulmuştur. Demokrat Parti'nin kuruluşunu ve iktidara gelişini demokrasinin gelişmesi açısından destekleyen üniversiteler, antidemokratik gördükleri hükümet uygulamaları üzerine iktidardan uzaklaşmaya ve muhalefet saflarında yer almaya başlamışlardır. Üniversite öğrencileri ve öğretim üyelerinin kendilerine biçtikleri; Cumhuriyet rejiminin topluma benimsetilmesi ve yeni milliyetçi değerlerin savunulması görevi, onları hükümetin icraatlarını benimsemeyen, rejim bekçiliği görevini üstlenmiş ordu mensuplarıyla aynı amaç etrafında birleştirmiştir. 27 Mayıs Askeri Darbesi'ni gerçekleştiren ordu mensupları üniversite öğretim üyeleri ve öğrencilerinden önemli destek görmüştür.

Universities, which are the institutions transforming and developing socities, mostly everged at the end of the mediavel age. The most important issue; betveen the government, power groups standing for government and the universities has been self-governmentissue since the moment they were founded. Universities haven't even hesitated about being in a common conflict with dissident political party againts to the government treating their self-determination for the sake of breaking the effectiveness of government and saving their self-determination by this way. An attitude as they did has been appeared in Turkey by 27 may military coup term. The goal of this research is to reveal the connections between the government, dissident political parties, the army and the universities which were made in accordance with the self-determination issue of universities keeping their formation day by day with the proclamation of the republic at the term of one-party rule and Democrat Party term including the years from 1950 to 1960.In this research, necessary data has been gained by applying scanmodel as a descriptive research model. Democrat Party, universities the army activities and their field operations, qrchieve document TBMM officers, newspaper, journals, recollections have been analysed and the data have been indicated with the results of analysing the content of information gathered. Universities supporting the foundation of Democrat Party and it, taking the power from the point of developing democracy have started to be away from the government because of the government antidemocratic opetations and started to stand for the dissident parties. The mission of adopting Republicon Repime to the society and defending new nationalist values to which university students and academics dedicated themselves have unified them in common goal with the members of army who operated 27 may military coup have been supported by the academics and the students of universities.