Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışlarının okulların akademik iyimserlikleri ile örgütsel bağlılık ve okul başarısıyla ilişkisi

Abstract

Bu araştırma, öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışları, okulların akademik iyimserlikleri, öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve okul başarısı arasındaki ilişkileri belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, bu amaca yönelik olarak ilişkisel tarama modeli uygulanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim öğretim yılı, Erzurum il merkezinde bulunan 40 kamu ortaokulunda görev yapmakta olan 772 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Hulpia, Devoos ve Rosseel (2009a) tarafından geliştirilen ve Baloğlu (2012) tarafından Türkçeye uyarlanan Dağıtımcı Liderlik Envanteri; Hoy, Tarter ve Woolfolk Hoy (2006) tarafından geliştirilen ve Yıldız (2011) tarafından Türkçeye uyarlanan Akademik İyimserlik Ölçeği Okul Formu; Üstüner (2009) tarafından geliştirilen Öğretmenler için Örgütsel Bağlılık Ölçeği ve ortaokulların TEOG ortalamaları kullanılarak toplanmıştır. Toplanan veriler SPSS ve LISREL programları aracılığıyla analiz edilmiştir. Verilerin analizinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma gibi betimsel istatistikler, parametrik testlerden t testi ve nonparametrik testlerden Kruskal Wallis H ve Mann Whitney U testleri kullanılmıştır. Ayrıca değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek için Pearson Çarpım Momentler Korelasyon analizi ve yordama gücünü incelemek için çoklu doğrusal regresyon analizi ve yapısal eşitlik modeli uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerin okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışlarına, okulların akademik iyimserlik düzeyine ve örgütsel bağlılığa ilişkin algılarının orta düzeyde olduğu saptanmıştır. Okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışlarının ve okulların akademik iyimserlik düzeylerinin cinsiyet ve mesleki kıdem değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı ve öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının mesleki kıdem değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı bulunmuştur. Araştırmanın bulguları, okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile okulların akademik iyimserlik düzeyi ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasında; okulların akademik iyimserlik düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı ve okul başarısı arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışları, akademik iyimserliğin veli ve öğrenciye güven, ortak öz yeterlik, akademik vurgu boyutlarını ve öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını anlamlı düzeyde yordamaktadır. Okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile okulların akademik iyimserlikleri arasındaki ilişkide öğretmenlerin örgütsel bağlılığının aracı etkiye sahip olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Dağıtımcı liderlik, akademik iyimserlik, örgütsel bağlılık, okul başarısı, okul yöneticileri.

This study aims to determine the relationship among school principals' distributed leadership behaviours, academic optimism of schools, organizational commitment and school achievement according to teacher perceptions. For this purpose, correlational survey model has been used in this study. The study group consists of 772 teachers working at 40 state-run secondary schools of Erzurum during 2014-2015 academic year. The data of the study has been collected by using Distributed Leadership Inventory which was developed by Hulpia, Devoos and Rosseel (2009a) and adapted to Turkish by Baloğlu (2012), Academic Optimism Scale School Form which was developed by Hoy, Tarter and Woolfolk Hoy (2006) and adapted to Turkish by Yıldız (2011), Organizational Commitment Scale for Teachers which was developed by Üstüner (2009) and the averages of school grades for the exam of Transition from Primary to Secondary Education (TEOG). The data has been analysed with SPSS and LISREL programmes. Some descriptive statistics such as frequencies, percentages, arithmetic mean and standard deviation have been used; t-test which is one of the parametric tests, Kruskall Wallis H and Mann Whitney U which are among non-parametric tests, have been used. Besides, Pearson Moment Correlation has been used in order to determine the relationships among the variables; and multiple linear regression analysis and structural equation modelling have been used to investigate predictive power of distributed leadership. According to the findings of the study, it is determined that teachers' perceptions towards school principals' distributed leadership behaviours, academic optimism levels of schools and organizational commitment are at moderate level. It is found that, school principals' distributed leadership behaviours and academic optimism levels of schools differentiate significantly according to gender and professional experience variables; and teachers' organizational commitments differentiate significantly according to professional experience of teachers. The findings of the study have revealed that, there is a positive and significant relationship between school principals' distributed leadership behaviours and academic optimism levels of schools and teachers' organizational commitments; also there is a positive and significant relationship between academic optimism levels of schools and teachers' organizational commitments and school achievement. Besides, school principals' distributed leadership behaviours significantly predict trust in parents and students, collective self efficacy and academic emphasis dimensions of academic optimism as well as teachers' organizational commitments. It is observed that teachers' organizational commitments have mediating effect on the relationship between school principals' distributed leadership behaviours and academic optimism of schools.Key Words: Distributed leadership, academic optimism, organizational commitment, school achievement, school principals.