12. sınıf öğrencilerinin biyoloji sorularını çözerken kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri'nde öğrenim gören 12. sınıf öğrencilerinin Biyoloji alanındaki çoktan seçmeli soruların çözümünde kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin belirlenerek, bu stratejilerin öğrencilerin soruları doğru yanıtlayıp yanıtlayamamalarına göre nasıl değiştiğinin tespit edilmesidir. Bu kapsamda a. Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri 12. sınıf öğrencilerinin Biyoloji alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin sayısı ve çeşidinin nasıl değiştiği b. Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri 12. sınıf öğrencilerinin Biyoloji alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin soruları doğru yanıtlayıp yanıtlayamamalarına göre nasıl değiştiği incelenmiştir.Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmaya 2013-2014 Eğitim-öğretim yılının ikinci döneminde Erzurum ilinde bulunan 1 Fen Lisesi (476,085-489,577) ile değişik puanlarla öğrenci alan 6 Anadolu Lisesi'nin (puan aralığı 346,588-475, 993 arasında olan) 12. sınıfında öğrenim gören her okuldan 2 öğrenci olmak üzere toplam 14 öğrenci katılmıştır. Araştırmada Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri'nde öğrenim gören bu 14 öğrenciye; ″Canlılarda Enerji Dönüşümü, Hücre Bölünmesi ve Üreme, Bitki Biyolojisi ve Hayvan Biyolojisi ve İnsan″ üniteleriyle ilgili olan sorular sorulmuştur. Biyoloji alanındaki 5 çoktan seçmeli soru öğrencilere çözdürülmüştür. Soruları çözme süreçleri boyunca araştırmacı tarafından gözlenen öğrencilerden kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin belirlenmesi için sesli düşünme yapmaları istenerek video kaydı alınmıştır. Öğrencilerin soruları çözerken kullandıkları stratejilerin bilişsel mi yoksa üstbilişsel mi olduğunu belirlemek için çoktan seçmeli soruların her birinin çözdürülmesinden sonra bilişsel ve üstbilişsel stratejileri belirleme amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Öğrencilerin Biyoloji alanına ait çoktan seçmeli soruları çözme süreçlerine ilişkin gözlem kayıtları ve öğrencilerle çözüm sonrasında gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen verilerin transkriptleri yapılarak veriler analiz edilmiştir.Araştırma sonuçlarına göre; a. Fen Lisesi ile Anadolu Liseleri öğrencilerinin Biyoloji alanındaki çoktan seçmeli soruların çözümünde kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin, soruların niteliğine (sorunun metin içermesi, sorunun maddeler halinde açıklamalar içermesi, sorunun şekil, tablo ya da grafik içermesi, sorunun orantı kurma gibi sayısal işlemler gerektirmesi vb.) göre değiştiği belirlenmiştir. b. Araştırmada, sayısal işlem gerektiren Biyoloji sorusunu doğru yanıtlayan Fen Lisesi öğrencileri ile bu soruyu doğru yanıtlayan bazı Anadolu Liseleri öğrencilerinin, soruları çözerken fazla sayı ve çeşitte bilişsel strateji kullandıkları sonucuna varılmıştır. c. Soru niteliğinin kısmen değiştiği soru metni ile grafikler içeren Biyoloji sorusu ile soru metni ile şekiller içeren Biyoloji sorusunun çözümünde öğrencilerin üstbilişsel stratejileri bilişsel stratejilere göre fazla sayı ve çeşitte kullandıkları belirlenmiştir. d. Sayısal işlem gerektirmeyen bir Biyoloji sorusunun çözümünde Fen Lisesi öğrencilerinin bazı Anadolu Liseleri öğrencilerine göre az sayı ve çeşitte bilişsel ve üstbilişsel stratejiler kullanmalarına rağmen bu soruyu doğru yanıtladıkları görülmüştür.Anahtar Sözcükler: Üstbiliş, Bilişsel Stratejiler, Üstbilişsel Stratejiler, Biyoloji Alanındaki Çoktan Seçmeli Sorular, Problem Çözme, Problem Çözme Stratejileri, Okuma Stratejileri

The aim of this study is to determine the cognitive and metacognitive strategies that the twelfth-grade students studying at Science High School and Anatolian High School used at the solution of multiple choice questions of the field of Biology and identify how these strategies changed according to whether the students answered correctly or wrongly. In this context: a. how the number and variety of the cognitive and metacognitive strategies that the students of Science High School and Anatolian High School used while solving the multiple choice questions of the field of Biology changed b. how the cognitive and metacognitive strategies that the students of Science High School and Anatolian High School used while solving the multiple choice questions of the field of Biology changed according to whether they answered correctly and wrongly were studied.In the research, the case study which is one of the qualitative research methods was used. Fourteen twelfth-grade students consisting of 2 students from each school participated to the research from 1 Science High School (476,085-489,577) and 6 Anatolian High Schools (score interval is between 346,588 and 475,993) admitting the students with different scores, located in the province of Erzurum in the second term of 2013-2014 school year. In the research, the fourteen students which studying at Science High School and Anatolian High Schools were asked the questions related to the units of ″The Transformation of Energy in Living Beings, Segmentation of Cell and Reproduction, Biology of Plant and Biology of Animal and Human″. Fifteen multiple choice questions in the field of Biology were solved by the students. Video recording was used by asking the students, observed by the researcher, to think aloud to determine the cognitive and metacognitive strategies that the students used during the period of the solution of the questions. The half-structured interviews were conducted, after each multiple choice question was solved, in order to define the cognitive and metacognitive strategies for determining whether the strategies students used were cognitive or metacognitive. The observation recordings concerning the process in which the students solved the multiple choice questions related to the field of Biology and the data gathered from the half-structured interviews, conducted after the solution, with the students were analysed by transcribing. According to the results of the research: a. It was indicated that the cognitive and metacognitive strategies used in solving the multiple choice questions in the field of Biology changed in accordance with the qualification of the questions (the question including a text, the question comprising of the explanations with the items, the question involving a figure, a table or a graph, the question requiring numerical process such as proportion and so on). b. In the research, it was concluded that while solving the questions of Biology the students of Science High School correctly answering the Biology question requiring numerical process and some students of Anatolian High School correctly answering this question used many cognitive strategies in number and diversity. c. It was indicated that the students used more metacognitive strategies in number and diversity rather than the cognitive strategies in the solution of the question text whose quality of question was partly changed and the question of Biology including graphs and the question of Biology involving figures. d. In the solution of a question not requiring a numerical process, it was observed that the students of Science High School correctly answered that question, although they used less cognitive and metacognitive strategies in number and diversity when compared to some students of Anatolian High School. Key Words: Metacognition, Cognitive Strategies, Metacognitive Strategies, The Multiple choice Questions in the field of Biology, Problem solving, Problem solving Strategies, Reading Strategies.