M. Geldiyev`in `Ene Dili` adlı Arap harfi Türkmence ders kitabı`nın dil incelemesi

Abstract

Belirli bir eser üzerinden yapılan dil incelemesi çalışmaları, incelenen eserinyazıldığı dönemin dili ile günümüzde kullanılan dil arasındaki benzerlikleri vefarklılıkları yazı, ses ve şekil yönünden tespit etmek ve dönemi anlamak amacı ileyapılmaktadır.Bu lisansüstü tez çalışmasının konusu, Türkmen yazar Muhammed Geldiyev'inArap harfleri ile yazmış olduğu `Ene Dili` adlı Türkmence ders kitabının dilincelemesidir.Çalışma `Dil İncelemesi ve Metin` olmak üzere iki ayrı bölümden oluşmaktadır.Dil İncelemesi kısmı, `Yazım Özellikleri, Ses Bilgisi ve Şekil Bilgisi` olmak üzere üçalt başlığa ayrılmıştır. İncelemesi standart Türkmen Türkçesi ve Türkiye Türkçesiüzerinden karşılaştırılarak yapılmıştır. Yazım özellikleri kısmında Arap harfli metninyazım özellikleri incelenmiş ve metinde sözcüklerin kullanım yerine göre yazımlarıverilmiştir.Ses Bilgisi kısmında Eski Türkçe temel alınmıştır. Her iki lehçede esas alınan dilbilgisi kitaplarından yararlanılmış, metinde olan örnekler üzerinden karşılaştırmayoluyla ses olayları açıklanmıştır. Şekil Bilgisi kısmında ekler, isim ve isim soylusözcükler, fiiller ve fiil soylu sözcükler, anlamlı ve görevli sözcükler başlıkları altındaincelenmiştir.Metin kısmında ele alınan metnin çeviri yazı alfabesi kullanılarak Lâtin alfabesineve Türkiye Türkçesine aktarımı verilmiştir. Metnin Arap harfli aslı da ayrıcaeklenmiştir.Kaynakça kısmında yararlanılan kaynaklar belirtilmiş ve sözcüklerin yazımfarklılıklarının görülmesi açısından `Dizin` yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Türkmence, Türkmen Türkçesi, Muhammed Geldiyev, EneDili, Türkmen Alfabesi

Language analysis studies on a particular work are carried out to determine thesimilarities and differences between the language of the period in which the studiedwork was written and the language being used today in terms of writing, sound, andmorphology as well as to understand the period.The subject of this postgraduate thesis is the language analysis of the Turkmentextbook `Ene Dili` written by the Turkmen writer Muhammed Geldiyev in Arabicletters.The study consists of two separate sections as `Language Analysis and Text`. TheLanguage analysis section is divided into three sub-headings: `Spelling Features,Phonology and Morphology`. The analysis of the work is conducted through comparingthe standard Turkmen Turkish and Turkey Turkish. In the Spelling Features Part, thespelling features of the text in Arabic letters are examined and their usages according tothe position within a word in the text are provided.In the Phonetics section, the Former Turkish is taken as a basis. The grammarbooks based on both dialects are used, and acoustic phenomena (phonemes) areexplained by comparing the examples in the text. In the Morphology section, affixes,nouns and words originated from nouns, verbs and words derived from verbs,meaningful and task words are studied under headings.In the Text section, the transfer of the analyzed text to the Latin alphabet andTurkey Turkish through using the transcription alphabet is indicated. The original of thetext in Arabic letters is also added.The sources used are given in the Bibliography section and the Index is made inorder to see the spelling differences of the words.Key Words: The Turkoman language, Turkoman Turkish, Muhammed Geldiyev,Ene Dili, Turkoman Alphabet