Mahmud Nedim Paşa (1818-1883)

Abstract

Tanzimat Devri'nin önemli devlet adamlarından olan Mahmud Nedim Paşa memuriyet hayatına başladığı Sadâret Mektûbî Kalemi'nden (1831), vefat ettiği yıla kadar (1883) devlet hizmetinde bulunmuştur. Dönemin en önemli devlet adamları olan Mustafa Reşid, Âlî ve Fuad paşalar ile yakın ilişki içerisinde olması hasebiyle, devlet kademesinde emin adımlarla ilerlemiş ve `Paşa` rütbesi alarak Sayda, Şam, İzmir, Trablusgarb, Kastamonu, Adana ve Musul gibi önemli vilayetlerde valilik görevini icra etmiştir. Bunun dışında Meclis-i Tanzimat, Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye ve Dâr-ı Şûrâ'da azalıklar yapmasının yanısıra Şûrâ-yı Devlet Riyâseti görevlerini üstlenmiştir. Devlet hizmetindeki tecrübeleri gittikçe artan Paşa, ayrıca Hâriciye, Ticaret, Deâvî ve Bahriye Nâzırlıklarını da icra etmiştir. Görevlerindeki ciddiyeti ve istikametinin yanında Bahriye Nâzırlığı esnasında gerçekleştirdiği icraatlarla Sultan Abdülaziz'in dikkatini çekmeyi başaran Mahmud Nedim Paşa, 1871 senesinde sadâret makamına layık görülmüştür. 1872 senesinde görevinden alınan Paşa, 1875'te tekrar sadrazamlığa getirilmiştir. Bu dönemde almış olduğu Tenzîl-i Faiz kararı ve diğer bazı icraatları yüzünden kendisine karşı muhalif grupların oluşmasına neden olan Paşa'nın, 1876 senesinde gerçekleşen Talebe-i Ulûm Hareketi ile ikinci sadâreti son bulmuştur.Dış siyasette dönemin diğer devlet adamlarında olduğu gibi, Mahmud Nedim Paşa da bir dış gücün siyasetini kendine yakın görmüştür. Bu devletin Rusya olmasından dolayı Paşa, kimi çevreler tarafından `Nedimof` lakabıyla anılmıştır. Devlet yönetiminde mutlak otoritenin Padişahın elinde olması gerektiği fikrini savunan Paşa, Tanzimat döneminde etkinlik kazanan Babıâlî'ye ve yönetimine karşı çıkmıştır. Sultan II. Abdülhamid dönemine gelindiğinde ise 1879'da Dâhiliye Nâzırlığı'na atanmıştır. Vefat ettiği 1883 senesine kadar bu görevini icra etmiştir. Siyasî kimliğinin yanında edebi kimliğiyle de tanınan Paşa, ardında pek çok kıymetli eser bırakmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Mahmud Nedim Paşa, Sultan Abdülaziz, Sultan II. Abdülhamid, Tenzil-i Faiz

Mahmud Nedim Pasha, one of the prominent statesmen of the Tanzimat Era, had many important governmental services from the Sadâret Mektûbî Kalem which he had started in 1831, until his death. As the most important politicians of the period, Mustafa Reşid, Âlî and Fuad were in close contact with the pashas, he took firm steps in the state and took the rank of ''Pasha'' and served as the governor in important provinces such as Sayda, Şam, İzmir, Tripoli, Kastamonu, Adana and Mosul. Apart from that, besides being a member of the Meclis-i Tanzimat, Meclis-İ Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye and Dâr-ı Şûrâ, he also assumed the task of Şura-yı Devlet Riyaset. Increasing his experience in the government service, the Pasha also performed in the Ministry of Foreign Affairs, the Ministry of Commerce, Ministry of Justice and performed as Marine Minister. Mahmud Nedim Pasha, who succeeded in attracting the attention of Sultan Abdülaziz with the seriousness and direction of his duties during the Ministry of Marine Affairs, was deemed worthy of the vizier position in 1871. Pasha, who was unseated in 1872, he managed to become the grand vizier again in 1875. The decisions and some other actions he made in this period caused the formation of opposition groups against him. In 1876, with the movement of the Taleb-i Ulûm, Mahmud Nedim Pasha's second grand viziership came to an end.In foreign policy, as in other statesmen of the period, Mahmud Nedim Pasha also saw the politics of an exterior state close to itself. Pasha was called as ''Nedimov'' by some because of the fact that this state was Russia. In the state administration, Pasha defended the idea that the absolute authority should be in the hands of the Sultan. He opposed the Sublime Porte and its administration which gained efficiency in the Tanzimat period. When Sultan Abdülhamid II came to power, he was appointed to the Internal Affairs Department in 1879. Pasha, who is known for his literary identity as well as his political identity, left behind many valuable works.Keywords: Ottoman Empire, Mahmud Nedim Pasha, Sultan Abdulaziz, Sultan Abdulhamid II., Discount of Interest