Muhibbî Divan`ının dil bilgisi incelemesi

Abstract

Muhibbî, XVI. yüzyılda yaşamış Osmanlı Devleti'nin onuncu padişahı Kanunî Sultan Süleyman'ın mahlasıdır. Türkçe Divan'ı ve Farsça Divan'ı bulunmaktadır. Şair'in Türkçe Divan'ı üzerine birçok çalışma yapılmasına rağmen dil açısından detaylı bir inceleme yapılmamıştır. Bu durum tarafımızca Türkoloji açısından eksiklik olarak görülmüştür. Bu sebepten Muhibbî Divan'ı dil bilgisel açıdan incelenmiştir.Bu çalışma `Ses Bilgisi` ve `Şekil Bilgisi` olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. `Giriş` bölümünde Muhibbî'nin (Kanunî Sultan Süleyman) tarihî ve siyasî hayatı hakkında; Farsça Divan'ı ve nüshaları tanıtılmış, Türkçe Divan'ın dil ve üslup özellikleri, nüshaları ile ilgili bilgiler verilmiştir. `Ses Bilgisi` bölümünde eser Eski Türkçe ve Eski Anadolu Türkçesi ile karşılaştırılarak ses özellikleri belirlenmeye çalışılmış; ses değişmeleri, ses uyumları, ses türemesi, ses düşmesi, ses tekleşmesi, göçüşme (metatez), ünsüz birleşmesi, ünsüz derilmesi gibi ses olayları incelenmiştir. `Şekil Bilgisi` bölümünde ise isimlerde yapım ve çekim, sıfatlar, zarflar, edatlar, zamirler; fiillerde yapım ve çekim, ek fiiller, fiilimsiler ve birleşik fiillerin özellikleri incelenip bunların metin içindeki görevleri belirlenerek örnekler eşiğinde dikkatlere sunulmuştur.Çalışmanın `Sonuç` bölümünde çalışma değerlendirilmiştir, eserde tespit edilen Eski Anadolu Türkçesi özellikleri de verilmiştir. Çalışmanının `Kaynakça` kısmında faydalanılan eserlerin künye bilgileri verilmiştir.

Muhibbî, XVI. It is the pavilion of Suleiman the Magnificent, the tenth sultan of the Ottoman Empire in the 16th century. He has Turkish Divan and Persian Divan. Poet Turkish Court on a detailed examination has been made in terms of language, although there are several studies. This situation was seen as a deficiency in terms of Turcology by us. For this reason, Muhibbî Divan was examined in terms of language.This study consists of two main sections: `Phonetics` and `Morphology `. In the `Introduction` section, about the historical and political life of Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman); The Persian Divan and its copies were introduced, and the language and style features and copies of the Turkish Divan were given. In the `Phonetics ` section, the sound characteristics of the work were compared with Old Turkish and Old Anatolian Turkish. Sound changes such as sound changes, sound harmonies, sound derivation, sound drop, sound unification, metathesis, consonant merger, consonant compilation. `Morphology`Section of the noun production and inflection, adjectives, adverbs, prepositions, pronouns; the features of conjugation and conjugation, additional verbs, verbs and conjugated verbs are examined and their tasks are determined and presented to the attention on the threshold of examples.In the `Conclusion` section of the study, the study is evaluated and the features of Old Anatolian Turkish determined in the work are also given. In the `Bibliography ` section of the study, the information of the works used is given.