Olcaytu Han Dönemi İlhanlı Devleti siyasi ve sosyal yapısı 1304-1316

Abstract

Araştırma konumuz İlhanlı hükümdarı Olcaytu Han'ın hayatı ve hükümdarlığı dönemindeki siyasi ve sosyal meseleleri ihtiva etmektedir. 12 Zilhicce 680'de (24 Mart 1282) tarihinde doğan Olcaytu Han, İlhanlı hükümdarı Argun Han'ın oğludur. Olcaytu Han'ın babası Argun Han'ın ölümünden sonra (1291) yerine geçen Geyhatu Han'ın öldürülmesinin ardından meydana gelen kargaşa ortamında Gazan Han tahta geçti. Gazan Han'ın tahta geçmesi ile Olcaytu'nun ilk siyasi faaliyetleri de başlamış ve Olcaytu, bu dönemde Horasan eyaletinin idaresi ile görevlendirilmiştir. Gazan Han, hükümdarlığı süresinde veliaht ilan edilerek bu durum fermanla resmileştirilmiştir. Gazan Han'ın vefatının ardından Olcaytu, 1304 yılında İlhanlı tahtına oturmuştur. Olcaytu Han, İlhanlı Hükümdarlığı döneminde (1304-1316) siyasi olarak Çağatay, Memluk, Altın Orda, Papa ve Bizans münasebetleri ile uğraştı ve bu münasebetler kapsamında Papa, Bizans ve Batılı Devletlere karşı belli politikalar geliştirdi. Yönetim konusundaki uygulamalarında, Gazan Han'ın siyasetini umumi anlamda devam ettiren Olcaytu Han, tahta çıktıktan sonra sivil ve askeri yönetimde de gerekli gördüğü düzenlemeleri gerçekleştirdi. Bu değişiklikler, sosyo-ekonomik, eğitim ve imari alanda başta olmak üzere birçok yönde yapılmıştır. İlme ve ilim adamlarına yakın olan Olcaytu, tarihsel açıdan bu minvalde önemli bir hükümdardır. Olcaytu Han, on iki yıllık hükümdarlığı sürecinde İhanlı siyasi ve sosyal tarihi açısından önemli izler bırakmış bir şahsiyet olarak görülmektedir. Türk tarihi açısından hayli mühim olan bu dönemin sosyal ve siyasi yapısının incelenmesi araştırma konumuzun amacını kapsamaktadır.

Olcaytu Han, born in 12 Zilhicce 680 (24 March 1282), is the son of Ilkhanid ruler Argun Khan. After the death of Argun Khan, the father of Olcaytu Khan (1291), Gazan Khan became the throne in the turmoil that followed the killing of Geyhatu Khan. The first political activities of Olcaytu started with the passing of Gazan Han and Olcaytu was appointed with the administration of Horasan province in this period. Olcaytu was proclaimed as the crown prince during the reign of Gazan Han and this situation was formalized by the edict. Following the death of Gazan Khan, Olcaytu sat on the throne of Ilkhanis in 1304. During the reign of Ilkhanid (1304-1316), Olcaytu Khan was politically involved with Chagatay, Mamluk, Altin Orda, Pope and Byzantine relations and developed certain policies against the Pope, Byzantine and Western states under these relations. Olcaytu Khan, who continued the politics of Gazan Khan in general in his administration practices, realized the necessary regulations in civil and military administration after he ascended the throne. These changes have been made in many ways, mainly in socio-economic, educational and administrative areas. Olcaytu, who is close to the scholars and scholars, is an important ruling in this respect in historical terms. Olcaytu Khan is seen as a person who left important traces in terms of political and social history of İhanlı during the twelve-year ruling period. An examination of the social and political structure of this period, which is very important in terms of Turkish history, covers the purpose of the research position.