Tasavvuf bağlamında Türk şiirinin serüveni: Tanzimat`tan günümüze

Abstract

İslâm'ın muhabbetî boyutu olarak değerlendirilebilecek tasavvuf anlayışı, Tanzimat neslinden bu yana modern Türk şiiri içinde kullanılmış temalardan biridir. Daha çok Osmanlı şiiriyle maruf olan tasavvufun modern şairler tarafından da kullanıldığı görülmektedir. Bu kullanım şiirlere bazen salt geleneğin yansıması olarak aksettiği gibi bazen de yaşantının sirayeti şeklinde şiire yansımıştır. İslâm'ın bu muhabbet boyutu modern şairler tarafından çeşitli ıstılâhlara yer verilerek işlenmiştir. Bu temanın işlendiği bazı şiirler bizi âyetlere, hadislere ve İslâm tarihine bazen telmih bazen de iktibas yoluyla götürmektedir. Modern şiirimiz içinde Tanzimat neslinden Âkif Paşa, Hersekli Ârif Hikmet, Namık Kemal, Ziya Paşa ve Muallim Nâcî; Ara Nesil'den Mehmed Celâl; Servet-i Fünûn topluluğundan Tevfik Fikret, Cenab Şahabeddin ve Hüseyin Siret Özsever; Meşrutiyet döneminden Ahmed Edîb Harâbî, Emin Hâkî ve Hüseyin Vassâf; Cumhuriyet döneminden ise Yahya Kemal Beyatlı, Nâzım Hikmet Ran, Faruk Nafiz Çamlıbel, Ârif Nihat Asya, Necip Fazıl Kısakürek ve diğer şairlerin şiirinde tasavvuf verilmeye çalışılmıştır. Bu hususun şiirlere yansımasında şairlerin yaşantıları, tasavvufa bakış açıları, tasavvufun şiir temi olarak şiirlerine nasıl yansıdığı vb. unsurlar dikkate alınarak inceleme yapılmaya gayret edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Modern Türk Şiiri, Tasavvuf, Gelenek, Yaşantı.

Islamic Sufism, which can be regarded as the conversation of Islam, is one of the themes employed in Turkish poetry since Tanzimat Reform Era. Islamic Sufism, a well-known theme with mostly the Ottoman poetry, is used by modern poets as well. This usage is at times reflected as purely the reflection of tradition and at times as the reflection of life itself in poems. This view of affection based on İslam is treated by the modern poets using various terms. Some poems, in which these themes are treated, take us back to the verses of the Quran, Hadiths, and to Islamic history through references and quotes. In the modern poetry, the aspects of Sufism of various poets such as in Tanzimat Reform Era, Âkif Pasha, Hersekli (From Herzegovina) Arif Hikmet, Namık Kemal, Ziya Pasha, and Muallim Naci; in the Interim Generation Mehmed Celal; in Servet-i Fünûn community Tevfik Fikret, Cenab Şahabeddin and Hüseyin Siret Özsever; in the Constitutional Monarchy period Ahmed Edîb Harâbî, Emin Hâkî, and Hüseyin Vassâf; in the Republic period Yahya Kemal Beyatlı, Nâzım Hikmet Ran, Faruk Nafiz Çamlıbel, Ârif Nihat Asya, Necip Fazıl Kısakürek and etc. have been examined. It has been aimed to analyze poets' lives, their views on Sufism, how they utilize this theme in their poems and the reflections of Sufism in selected poems. Keywords: Modern Turkish Poetry, Sufism, Tradition, Life