Kırgız destanları üzerine kültürel tespit ve tahliller(Karagul Botom, Calayır Calgız, Ak Bermet - Kaçkan Kız, Kız Cibek)

Abstract

Bu çalışmada Kırgız Türkleri'nin Karagul Botom, Calayır Calgız, Ak Bermet - Kaçkan Kız, Kız Cibek destanları (poemaları) incelenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde, Kırgızistan, Kırgız destanları, destancılık geleneği, poema türü ve incelenen destanlar hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde destanların epizotlarına göre özetleri verildikten sonra destanların eş metinleri arasında karşılaştırma yapılarak üslup, şekil özellikleri, kahramanlar, kahramanların özellikleri, yer isimleri, destanlarda yer alan hayvan, bitki ve renkler incelenmiştir. İkinci bölümde destan metinlerinde bulunan halk kültürü ile ilgili tespit ve tahliller (ruhlar, boy, millet, çocuksuzluk, kimsesizlik, din, ölüm, eşyalar, evlenme, düğün, giyim kuşam, halk eğlenceleri ve oyunlar, sayılar, taşlar, madenler, yiyecek ve içeçekler) yapılmıştır. Ayrıca destanlarda tespit edilen motifler Stith Thompsom'ın `Motif Index of Folk Literature` kataloğuna göre tasnif edilmiştir. Üçüncü bölümde ise destan metinlerinin Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesi verilmiştir. Sonuç kısmında yapılan incelemelerde ulaşılan sonuçlar değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kıgız Destanları, Kırgız Kültürü, Kırgız Poemaları

In this study Kyrgyz Turks' Epics, Karagul Botom, Jalayir Jalgyz, Ak Bermet - Kachkan Kyz, Kyz Jibek were analyzed. At the prologue of the study, Kyrgyzstan, Kyrgyz Epics, custom of Epic, type of poem (poema) and some informations about analyzed Epics were given.At the first part of the study, after summarizing the Epics according to the sections, the Epics were compared between peer texts and stylistic, shape characteristics, heroes, the characteristics of heroes, place names, animals, plants and colors in the epics were analyzed.At the second part, the determination and analysis of folk culture in the epic texts (stature, nation, childlessness, loneliness, religion, death, belongings, marriage, weddings, clothing, folk entertainments and games, numbers, stones, mines, food and drinks). In addition, motifs found in epics are classified according to Stith Thompsom's if Motif Index of Folk Literature `catalog.At the third part of the study, Kyrgyz Turkish and Turkey Turkish of Epic texts were given. At the epilogue, achieved results in analyzing were evaluated. Key words: Kyrgyz Epics, Kyrgyz Culture, Kyrgyz Poems (Poema)