Anav kültürü ve ön Asya kültürleriyle etkileşimi

Abstract

Orta Asya olarak adlandırılan bölge genelde Kuzey İran platosundan Avrasya steplerinin güneyine kadar uzanır. Batı'da Hazar Denizi'ne, doğuda Kunlun ve Çin'in Nan Shan dağlarının birleştiği yerle sınırlanır. Türkmenistan ise Orta Asya'nın güney sınırını oluşturmaktadır. Tez konumuza dahil olan Güney Türkmenistan, ülkenin en verimli ve nüfus olarak da en kalabalık olan bölgesidir. Ülkenin en önemli dağı olan Kopet Dağı (3000 mt.) bölgenin güney sınırını oluşturmakta ve bu dağın etekleri Neolitik Çağ'dan günümüze kadar çeşitli insan topluluklarının yaşam sahasını oluşturmaktadır. Bu tez çalışmasında MÖ 5500-3000 yılları arasına tarihlenen Kalkolitik Çağ Güney Türkmenistan Anav Kültürü'nün bölgede ortaya çıkışı ve gelişim süreci ele alınmıştır. Anav Kültürüne ait yerleşim yerlerinde ele geçirilen buluntular, dönem insanının maddi ve manevi kültür yapılarını tespit etmemize olanak sağlamıştır. Seramikler arkeolojik buluntular arasında en değişken yapıya sahip olduğundan dolayı yabancı bir kültürün etkisi hemen görülmektedir. Bu nedenle seramiklerin gelişme sürecine bakılarak Güney Türkmenistan'daki Kalkolitik Çağ kültürünün diğer kültürler ile olan ilişkisini tespit etmek mümkün olmaktadır. Bu bağlamda, aynı döneme tarihlenen İran, Mezopotamya ve Anadolu'da ele geçirilen buluntuların karşılaştırması yapılarak Anav Kültürü'nün bu kültürlerle nasıl ve ne derecede etkileşim içerisinde olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The region which is called as Central Asia generally lies from the North Iranian plateau to the south of the Eurasian steppes. It is bounded to the junction of Kunlun and Nan Shan mountains of Chine in the east, to Caspian sea in the West. Turkmenistan makes up the southern border of Central Asia. South Turkmenistan, which is the subject of our thesis, is the most productive and populated region of the country. Kopet Mountain (3000 mt.), which is the most important mountain of the country, forms the southern border of the region and the skirts of this mountain is the habitat of various human communities from Neolithic age to the present. In this theis, the emergence and development periods of The Chalcolithic Age South Turkmenistan Anav Culture, which is dated by the years between 5500-3000 BC, in the region is studied. Findings, which belongs to the Anav Culture, founded in the region gives us an opportunity to identify people's moral and material cultural structures of the period. Since the ceramics have the most variable properties among the archaeological findings, the effect of a foreign culture is seen easily. Because of this reason, it is possible to determine the relationship between the Chalcolithic Age Culture in South Turkmenistan and other culture by looking at the development stages of ceramics. In this context, it has been tried to manifest how and to what extent Anav Culture interacts with cultures of Iran, Mesopotamia and Anatolia by comparing findings, which is dated to the same period, found in these regions.