I.dönem TBMM`de Erzurum millet vekilleri ve faaliyetleri

Abstract

Doğu Anadolu'nun en büyük Ģehirlerden biri olan Erzurum'u da içine alan bölgede tarih boyunca;Hattiler, Hititler, Hurriler ve Urartular; daha sonra ise Kimmerler, Saka (Ġskit) Türkleri, Medler, Persler,Makedonyalı Ġskender, Selevkoslar, Partlar, Romalılar, Sasaniler, Araplar, Gürcüler, Saltuklular,Selçuklular, Moğollar, Ġlhanlılar, Karakoyunlular, Timurlular, Akkoyunlular ve Safeviler hüküm sürdüler.Son olarak 1514 yılında Ģehir ve çevresini fetheden Osmanlılar, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1923yılına kadar bu topraklarda hüküm sürdü.Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan ve birçok mücadeleye sahne olan Anadolutoprağı Erzurum, Milli Mücadelede milli birlik ve bağımsızlık hareketinin temelinin atıldığı yer oldu.Çünkü ülkenin geleceği açısından önemli kararların alındığı ve bu kararların tüm dünyaya ilan edildiğiErzurum Kongresi, 23 Temmuz 1919'da Erzurum'da yapıldı. Erzurum Kongresinde alınan kararlarınardından Türk halkı Mustafa Kemal PaĢa önderliğinde büyük bir kurtuluĢ mücadelesine girdi. Bu süreçteMustafa Kemal PaĢa ve mücadele arkadaĢları, Anadolu'da milletin temsilcilerinden oluĢan bir Meclistoplamak ve bu Meclis tarafından kurulacak Hükümet ile Milli Mücadele'yi bir merkezden idare etmeamacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisini açmaya karar verdiler.Alınan bu önemli karar gereği, Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara'daaçıldı. Yapılan seçimler neticesinde TBMM'de Erzurum'u 9 mebus temsil etme hakkı kazandı. Bumebuslar: Asım Vasfi Bey (MÜHÜRDAROĞLU), Celalettin Arif Bey, Hüseyin Avni Bey (ULAġ),Ġsmail Naim Bey (ARSLAN), Mehmet Salih Efendi (YEġĠLOĞLU), Mustafa Durak Bey (SAKARYA),Süleyman Necati Bey (GÜNERĠ), Zihni Bey (ORHON), Ziyaettin Bey (GÖZÜBÜYÜK)'dir. Daha sonraZihni Bey'in askerliğe tekrardan dönebilmek için vekillikten istifa etmesi ve Ziyaettin Bey'in devekillikten çekilmesi üzerine Erzurum mebus sayısı 7'ye düĢtü. Ardından Ziyaettin (GÖZÜBÜYÜK)Bey'in yerine Mehmet Nusret Efendi (SON)'nin Meclise katılmasıyla Erzurum Mecliste 8 mebusla temsiledildi.Bu vekillerden; Celalettin Arif Bey, Hüseyin Avni Bey, Süleyman Necati Bey, Zihni Bey SonOsmanlı Meclis-i Mebusanında da vekil olarak görev yaptılar. Ayrıca TBMM'nin III. ve IV.dönemlerinde Asım Vasfi Bey ve V. ve VI. Dönemlerinde Mustafa Durak Bey GümüĢhane mebusuolarak, V. Döneminde Süleyman Necati Bey, Zonguldak mebusu olarak, VI. VII. ve VIII. DönemlerindeZihni Bey Kars mebusu olarak görev yaptı.TBMM zabıt cerideleri incelendiğinde I. Dönem için seçilen bu mebusların Erzurum'u dolayısıylaTürkiye'yi en iyi Ģekilde temsil ettikleri görülmektedir. Zira milletvekilliği yaptıkları dönemde ülke çokzor ve güç bir durumdaydı. Ülke savaĢtan yeni çıkmıĢ ve büyük bir bölümü iĢgal altındaydı. Böyle birortamda dünyaya karĢı ülkenin savunuculuğunu yaptılar. Bunda da baĢarılı oldular. Kendilerini rahmetleve minnetle anıyorum.Anahtar Kelimeler: Erzurum, TBMM, Milletvekilleri Asım Vasfi Bey (MÜHÜRDAROĞLU),Celalettin Arif Bey, Hüseyin Avni Bey (ULAġ),Ġsmail Naim Bey (ARSLAN), Mehmet Salih Efendi(YEġĠLOĞLU), Mehmet Nusret Efendi (SON), Mustafa Durak Bey (SAKARYA), Süleyman Necati Bey(GÜNERĠ), Zihni Bey (ORHON), Ziyaettin Bey (GÖZÜBÜYÜK)

Throughout history, in the region that has included one of the largest cities of Eastern Anatolia,Erzurum, ruled Hattians, Hittites, Hurrians, and Urartians, and later Cimmerians, Saka (Scythian) Turks,Meds, Persians, Alexander the Great, Seleucids, Partians, Romans,Sasanids, Arabs, Georgians, Saltuks,Seljuks, Mongols,Ġlkhanids, Karakoyunlu State, Timurids, Akkoyunlu State, and Safavid Dynasty. Lastly,the Ottomans who conqured the city and its surroundings in 1514, prevailed in these lands until 1923when the republic of Turkey was founded.Anatolian land Erzurum, which has hosted many civilizations through history and has been a sceneto many struggles, was the place where the foundation of national unity and independance movement inthe national struggle took place. Because the Erzurum Congress was held in Erzurum on July 23 1919,when important decisions were made in terms of the future of the country and announced to the wholeworld. Following the decisions taken at the Erzurum Congress, the Turkish people entered a greatliberation struggleunder the leadership of Mustafa Kemal. In this process, Mustafa Kemal and hiscollegues decided to found the Grand National assembly of Turkey with the aim of summoning anassembly composed of Anatolian representatives and managing the National Struggle from a single centerwith the aid ofthe government established by this assembly.According to this important decision, the Grand National Assembly of Turkey was founded inAnkara on April 1920. As a result of these elections, 9 parliamentary representatives earned the right torepresent Erzurum in Parliament. These representatives are: Asım Vasfi Bey (MÜHÜRDAROĞLU),Celalettin Arif Bey, Hüseyin Avni Bey(ULAġ), Ġsmail Naim Bey (ARSLAN), Mehmet Salih Efendi(YEġĠLOĞLU), Mustafa Durak Bey (SAKARYA), Süleyman Necati Bey (GÜNERĠ), Zihni Bey(ORHON), Ziyaettin Bey(GÖZÜBÜYÜK). Later, the number of Erzurum representatives was reduced toseven as a result of Zihni Bey's resignation in order to return to the army, and the withdrawal of ZiyaettinBey's. Finally, Erzurum was represented in parliament by 8 representatives with Mehmet Nusret Efendi's(SON) joining the parliament in place of Ziyaettin (GÖZÜBÜYÜK) Bey.From these representatives, Celalettin Arif Bey,Hüseyin Avni Bey, Süleyman Necati Bey andZihni Bey had served as representatives in the last Ottoman Parliament too. In addition, in III. and IV.terms of Turkey's Great National Assembly, Asım Vasfi Bey and in V. And VI. terms Mustafa DurakBey served as Erzurum representatives whereas, in V. term Süleyman Necati Bey served as Zonguldakrepresentative and in VI.- VII. and VIII. terms Zihni Bey served as Kars representative.When the parliamentary surveys of Turkey's Great National Assembly are examined, it is seen thatthese representatives elected for the I. term had represented Erzurum, thus Turkey in the best waypossible. Because the country was in hardship in their term of service. The country had just survived awar and most of it was still under occupation. They defended the country against the world in such a stateand they succeeded at it. I celebrate them with mercy and gratitude.Key Words: Erzurum, Turkey's Great National Assembly, Representatives Asım Vasfi Bey(MÜHÜRDAROĞLU), Celalettin Arif Bey, Hüseyin Avni Bey (ULAġ),Ġsmail Naim Bey (ARSLAN),Mehmet Salih Efendi (YEġĠLOĞLU), Mehmet Nusret Efendi (SON),Mustafa Durak Bey (SAKARYA),Süleyman Necati Bey (GÜNERĠ), Zihni Bey (ORHON), Ziyaettin Bey (GÖZÜBÜYÜK).